تحول اصل صلاحيت واقعي در لايحه جديد مجازات اسلامي با نگاهي تطبيقي

Evolution of Protective Principle in the New Islamic Penal Code with Comparative Review

در حقوق جزاي بين الملل اصل بر صلاحيت سرزميني است. در عين حال كشورها در چند حالت استثنايي به توسعه قلمرو مكاني حقوق كيفري خود به خارج از قلمرو حاكميت هم مبادرت مي كنند. به اين معنا كه درصورت ارتكاب جرم در خارج از قلمرو حاكميت خود، قوانين و دادگاه هاي خود را واجد صلاحيت رسيدگي به آن مي دانند. يكي از اين موارد وقتي است كه جرم ارتكابي در خارج، منافع اساسي و حياتي آنها را در معرض خطر قرار دهد. به صلاحيتي كه در چنين حالتي ايجاد مي شود «صلاحيت واقعي» مي گويند. با توجه به ماهيت و شدت جرايم موضوع اصل صلاحيت واقعي، كشورهاي مختلف هيچ محدوديت و شرطي را براي اعمال چنين صلاحيتي قايل نيستند، درحالي كه در قوانين لازم الاجراي فعلي ايران، براي اعمال آن شرط حضور مجرم در كشور به رسميت شناخته شده است. لذا دادگاه هاي ايران صلاحيت رسيدگي غيابي به جرايم موضوع صلاحيت واقعي را ندارند. در تحولي مفيد، اين محدوديت در لايحه جديد مجازات اسلامي برداشته شده و گستره منافع اساسي و حياتي موضوع اين اصل هم تا حدودي گسترش پيدا كرده است.

The primary principle of international Criminal law is territorial principle. However, in several special cases, Countries tend to extend their local territory of criminal law to extra territorial Jurisdiction. It means that, if providing commitment crime out of their territory of autonomy, they will decide that their provision and courts to consider the crime. For example, when occuring a crime out of their territory of autonomy, threat their vital interests. This Jurisdiction is called "protective principle". According to nature and violence of the crimes, different countries have no limitation and condition for protective principle, whereas, in Iran criminal law there is some limitations for acting, including presence of person in the state. In the Islamic penal code, however, those limitations are rejected.