سنجش الگوي استفاده و تحليل هزينه-سودمندي منابع اطلاعاتي الكترونيكي كتابخانه مركزي دانشگاه فردوسي مشهد براساس شاخص‌هاي اي-متريك

Use and Cost of Electronic Resources in Central Library of Ferdowsi University Based on E-metrics

هدف پژوهش حاضر ارزيابي ميزان استفاده، تعيين ميزان نفوذ و بررسي هزينه-سودمندي منابع الكترونيكي كتابخانه مركزي دانشگاه فردوسي مشهد بوده است. جامعه آماري پژوهش، منابع اطلاعاتي الكترونيكي اشتراكي كتابخانه مركزي دانشگاه فردوسي مشهد، شامل مجلات الكترونيكي و پايگاه‌هاي اطلاعاتي دسترس‌پذير از طريق سرورهاي مركزي شش پايگاه اطلاعاتي ابسكو، الزوير، پروكويست، امرالد، آكسفورد، و اشپرينگر در سال 2009 بوده است. براي گردآوري اطلاعات از دو شيوه بسامد استفاده و تحليل هزينه-سودمندي، استفاده شده است. يافته‌هاي پژوهش نشان داد كه فراواني ميزان استفاده براساس شاخص‌هاي اي‌-متريك (تعداد دانلود مقاله با فرمت اچ.تي.ام.ال و پي.دي.اف، تعداد دانلود چكيده، و تعداد انجام جستجو و نشست) در پايگاه‌هاي مختلف اختلاف معني‌داري دارد به‌طوري‌كه در بين شش پايگاه مورد مطالعه، پايگاه الزوير داراي بالاترين ميزان استفاده و پايگاه آكسفورد داراي پايين‌ترين ميزان استفاده بوده است. گزارش‌هاي سرور با گزارش‌هاي ناشران در گزارش تعداد دانلود مقاله در پايگاه‌هاي منتخب با يكديگر تفاوت معني‌داري داشتند. پايگاه الزوير، نسبت به ساير پايگاه‌ها با 3/72 درصد كل جلسات جستجو، بيشترين جلسات جستجو را در سال 2009 به خود اختصاص داده است. ميزان استفاده و هزينه-سودمندي در حوزه‌هاي مختلف موضوعي نيز با يكديگر تفاوت معني‌داري داشته‌اند؛ هزينه سودمندي حوزه كشاورزي از همه بالاتر بوده است. بين ضريب تاثير و ميزان استفاده از مجلات حوزه علوم و علوم انساني، رابطه‌اي مشاهده نشد. ميزان استفاده دو گروه كاربران (اعضاي هييت علمي و كاركنان، دانشجويان)، از پايگاه‌هاي مورد بررسي يكسان بود. با توجه به مدت زمان حدود يك ساعت و چهل دقيقه استفاده كاربران دانشگاه فردوسي مشهد از منابع اطلاعاتي الكترونيكي مورد بررسي در طول سال 2009 مي‌توان نتيجه گرفت كه ميزان استفاده كاربران جامعه مورد مطالعه پايين بوده است.

The purpose of this study was to investigate the usage of electronic journals in Ferdowsi University, Iran based on e-metrics. The paper also aimed to emphasize the analysis of cost-benefit and the correlation between the journal impact factors and the usage data. In this study experiences of Ferdowsi University library on licensing and usage of electronic resources was evaluated by providing a cost-benefit analysis based on the cost and usage statistics of electronic resources. Vendor-provided data were also compared with local usage data. The usage data were collected by tracking web-based access locally, and by collecting vender-provided usage data. The data sources were one-year of vendor-supplied e-resource usage data such as Ebsco, Elsevier, Proquest, Emerald, Oxford and Springer and local usage data collected from the Ferdowsi university web server. The study found that actual usage values differ for vendor-provided data and local usage data. Elsevier has got the highest usage degree in searches, sessions and downloads. Statistics also showed that a small number of journals satisfy significant amount of use while the majority of journals were used less frequent and some were never used at all. The users preferred the PDF rather than HTML format. The data in subject profile suggested that the provided e-resources were best suited to certain subjects. There was no correlation between IF and electronic journal use. Monitoring the usage of e-resources gained increasing importance for acquisition policy and budget decisions. The article provided information about local metrics for the six surveyed vendors/publishers, e.g. usage trends, requests per package, cost per use as related to the scientific specialty of the university.