تحليل روايت شناختي ويژگي‌هاي سبك تاريخ نگاري بيهقي در چارچوب نظريه هوش داستاني

A Narratological Analysis of Beihaqi’s Historiography on the basis of Narrative Intelligence Theory

هدف اين پژوهش بررسي ويژگي‌هاي سبك تاريخ نگاري بيهقي در چارچوب نظريه هوش داستاني است. هوش داستاني (رندال، 1999) عبارت است از مجموعه توانايي‌هاي درك و بازتوليد ساختارهاي روايي. به عقيده پژوهشگران، مي‌توان با استفاده از قابليت‌ تحليلي اين نظريه ويژگي‌هاي تاريخ نگاشتي تاريخ بيهقي را كه تاكنون بررسي نشده است، مورد واكاوي قرار داد. بررسي‌هاي انجام شده نشان مي‌دهد كه بيهقي با بهره‌گيري از توانايي‌هاي پيرنگ‌پردازي، شخصيت‌پردازي، روايت‌پردازي و ژانرپردازي، سال‌ها پيش از ارايه نظريات تاريخ تحليلي توسط متفكران غربي، بسياري از اصول مورد توجه آنان را به شكلي ماهرانه مد نظر داشته است. وي با تاثير پذيري از فراروايت‌هاي فرهنگ ايراني-اسلامي‌ ‌اثري منسجم و هماهنگ با ديگر مولفه‌هاي تمدن برآمده از اين فرهنگ ايجاد كرده است. در پايان، ظرفيت‌هاي ساختاري مطالعات روايت‌شناختي در ايجاد پيوندهاي تحليلي ميان ادبيات فارسي و اصول تاريخ نگاري علمي ‌و بومي‌سازي نظريه‌هاي روايت شناختي مورد بحث قرار مي‌گيرد.

This study aims to analyze Beihaqi’s historiographic style based on the narrative intelligence theory. Narrative intelligence (Randall, 1999) comprise cognitive abilities for perceiving and reproducing narrative structures. The authors argue that the analytical potentials of this theory provide a useful framework for the study of Beihaqi’s historiography. The results show that using the subabilities of emplotment, characterization, narration, and genre-ation, Beihaqi has managed to artistically apply the principles that have been introduced by recent theories of historiography proposed by Western scholars. Being influenced by the meta-narratives of the Islamic-Iranian culture, Beihaqi produced a coherent work which is in harmony with other constituents of the culture and civilization. It is also argued that the structural capacities inherent in narratological studies can be used effectively to link Persian literature with the principles of scientific historiography and to localize narratological theories.