فرهنگ سياسي دموكراتيك در جوامع چند قومي (با تاكيد بر مقايسه كردهاي ايران و عراق)

Political Culture in Multi-Ethnic Societies

دموكراسي از نظام‌هاي مورد مطالبه در قرون اخير بوده است. تمايل به دموكراسي همواره به نتيجه دلخواه يعني به گذار ختم نشده است و در اين مسير هواداران دموكراسي با چالش‌ها و مسايل بسياري مواجه شده‌اند. ايران نيز يكي از كشورهايي است كه مطالبه دموكراسي تقريبآ از دوره مشروطه به اين‌سو در آن وجود داشته است. در اين ميان ويژگي تكثر، چندقومي و چندفرهنگي بودن جامعه ايران نيز همواره به‌عنوان عاملي موثر در امر گذار مطمح نظر بوده و اتفاقآ بر پيچيدگي موضوع نيز افزوده است. اين نوشتار تاكيد عمده خود را بر بررسي فرهنگ سياسي اقوام يعني كردهاي (ايران و عراق) و فارس‌ها (ايران) در وهله نخست و اثر عامل قوميتي يا در تقابل با آن اثر زمينه ملي بر شكل‌گيري نوع فرهنگ سياسي آن‌ها در گام بعد، نهاده است. تز مركزي كه اين نوشتار در چارچوب نظري خويش از آن بهره مي‌برد، نظريه جديد رونالد اينگلهارت و كريستين ولزل درباره فرهنگ سياسي مي‌باشد و آن تناظر فرهنگ سياسي و ارزش‌هاي رهاينده است. داده‌هاي مورد استفاده براي پاسخگويي به پرسش و آزمون فرضيه اصلي تحقيق از مجموعه داده‌هاي پيمايش جهاني ارزش‌ها اخذ شده است. پيمايش ذكر شده طي سال‌هاي 2005 تا 2009 ميلادي در بين كشورهاي مختلف ازجمله ايران و عراق به اجرا درآمده است. اين پيمايش در عراق با 2701 نمونه آماري و در سال 2007 در ايران با 2667 نمونه آماري به انجام رسيده است. با توجه به ثبت قوميت پاسخگو، در مجموع 384 نمونه از مجموعه داده‌هاي مربوط به كردهاي عراق، 185 نمونه مربوط به كردهاي ايران و 1526 نفر مربوط به فارس‌هاي ايران در تجزيه و تحليل مورد استفاده قرار گرفته‌اند. نتايج تحقيق حاكي از شدت تاكيد تقريبآ يكسان كردهاي ايران و فارس‌ها بر ارزش‌هاي رهاينده و وجود تفاوت معني‌دار و شديد ميان تاكيد كردهاي ايران و كردهاي عراق بر اين ارزش‌ها است. همچنين نتايج مويد تز اثر زمينه ملي بر فرهنگ سياسي است، اگرچه تيوري ارتباط قوميت و فرهنگ سياسي را نيز كاملا رد نمي‌كند.

During the past century, there has been a growing demand for democracy among the public of many countries. But mass demand does not automatically bring a transition to democratic rule; in addition such transition presents democracyʹs advocates with difficult challenges. Iran is one of the countries in which demand for democracy has been growing and is now widespread. Nevertheless, despite great efforts made by many members of the public, Iran has not made a successful transition to democracy. This paper examines political culture of ethnic groups of Kurds (in Iran and Iraq) and Fars (Iran) and also impact of ethnic factor on the typology of their political culture. We will examine such political culture in the framework of the global measures of political culture as developed by Inglehart and Welzel (2005, 2009). Analyzing a survey of the adult population of the Kurd and Fars ethnic groups, we find relatively similar strong emphasis on emancipative value between Iranian groups of Kurds and Fars, and also strong and meaningful deference between the Iranian and the Iraqi Kurds. We did not find significant relationships between ethnicity and democratic political culture or emancipative value.