خورجين و گونه‌هاي مختلف آن در استان چهارمحال و بختياري

Khorjin and its Various Types in Chaharmahal-va-Bakhtiari Province

نگارنده در حين جمع‌آوري اطلاعات در زمينه گليم‌بافي «استان چهارمحال و بختياري»[1] با اين نكته روبه‌رو شده كه آنچه با نام عمومي «خورجين» ‌شناخته مي‌شود از لحاظ ابعاد و كاربرد به سه دسته كوچك، معمولي و بزرگ تقسيم مي‌شود و عبارت است از: خورجين‌هاي كوچك در ابعاد 25×50 سانتي‌متر كه در هر دو قسمت «چهارمحال» و «بختياري» و براي نگهداري اشيا و وسايل قيمتي، اسناد و مدارك و وسايل شخصي بانوان بافته مي‌شوند. خورجين‌هاي معمولي در ابعاد 50×100 سانتي‌متر كه براي حمل خوراك، وسايل و ابزار معمولي يا مرتبط به‌شغل اشخاص، بيشتر توسط اهالي شهرستان‌هاي شهركرد و بروجن - كه در حوزه «چهارمحال» واقع هستند - توليد مي‌شوند. لازم به‌ذكر است كه بافت اين نوع خورجين در شهرستان بروجن بيشتر توسط «قشقايي»ها[2] انجام مي‌پذيرد. خورجين‌هاي بزرگ معمولاً در ابعاد 100×150 سانتي‌متر بافته مي‌شوند و براي جابه‌جايي بارهاي زياد، لباس‌ها و رختخواب‌هاي كم‌حجم مورد استفاده قرار مي‌گيرند و توليد آنها در انحصار بختياري‌هاست. اين دست‌بافته‌ها بيشتر با شيوه گليم‌باف ساده ايجاد شده‌اند ولي در بافت برخي از آنها از شيوه‌‌هاي پرز‌بافي و نوع خاصي پيچ‌بافي مخصوص اين استان كه به «رندي»[3] يا «سوزني» موسوم است نيز استفاده شده كه حايز اهميت است. اين توليدات زيبا از لحاظ نقش‌اندازي نيز داراي نقوشي هستند كه بيشتر يا برگرفته از عقايد و آداب و رسوم هستند، يا با تاثيرپذيري از محيط اطراف بافنده خوش‌ذوق و يا با به‌كارگيري نقوش هندسي ايجاد شده‌اند. اما آنچه حايز اهميت است جداي از مسيله مالكيت و حفاظت از مال و اموال و توليد وسايلي كه چنين احتياجاتي را برطرف مي‌سازند، رنگ‌بندي زيبا و نقوش خارق‌العاده اين محصولات است كه هر بيننده صاحب‌انديشه‌اي را به تفكر و تحسين وا مي‌دارد. مسيله مهم هنر، سليقه، فرهنگ و ديد عميق و زيباشناسانه هنرمندان گمنامي است كه وسايل كاربردي روزمره را با ذوق خاص و وسعت نظرشان، تبديل به كالاهاي ارزشمند گنجينه‌اي كرده‌اند. مطالب اين مقاله به ‌شيوه ميداني و كتابخانه‌اي جمع‌آوري و به شيوه توصيفي- تحليلي ارايه شده است.

During collecting information regarding “kilims” in Chaharmahal-va-Bakhtiari province, it was understood that whatever we recognize under the general term of “Khorjin” can be divided into three categories: small, normal and big ones as described below. (1) Small Khorjins (50×25 cm) which are weaved in both parts of province, i.e. Chaharmahal & also Bakhtiari. They are used for keeping expensive things and objects, documents and also women personal things. (2) Normal Khorjins (100×50 cm) which are weaved for caring foods, things and usual tools which are related to personʹs job. These Khorjins are produced by Chaharmahalies and Ghashghaies. (3) Big Khorjins (150×100 cm) which are weaved to displace large amount of loads, dresses and light beds. Just Bakhtiari people produce them. Most of these hand-woven items are produced with simple Kilim method, but for weaving some of them, people use pile techniques and some special and important weaving methods special to this province and known as “Rendi” and “Soozani”. From viewpoint of designing, these beautiful products have some designs which are originated from the beliefs and customs of these people or are produced by these tact weavers in the case of being impressed by surrounding environment, or by using geometrical drawings. Apart form ownership issue, safe-keeping and producing something that meet humanʹs needs, the most important thing regarding them is their beautiful coloring schemes and wonderful drawings which delights their viewers.