ارزيابي نقش تكتونيك در ميزان برش راس مخروط افكنه هاي واقع در حاشيه ي طاقديس دنه خشك

Evaluating the Effect of Tectonic on the Entrenchment of Alluvial Fans’ Head Around Danehkhoshk Anticline

هدف مطالعه ي حاضر بررسي تاثير بالاآمدگي تكتونيكي طاقديس دنه خشك در مقدار برش مخروط افكنه ها است. جهت دستيابي به هدف فوق، محدوده ي 103 مخروط افكنه به كمك تصوير ماهواره اي كويك برد و مطالعه ي ميداني ترسيم گرديد و سپس در محيط نرم افزار ILWIS رقومي شد. به منظور تعيين مقدار برش سطح مخروط ها، طيّ مطالعات ميداني، عميق ترين كانال در راس هر مخروط افكنه شناسايي شد. سپس اختلاف ارتفاع بستر كانال با سطح قديمي مخروط افكنه در سمت راست و سمت چپ كانال اندازه گيري گرديد. شيب ساختماني لايه ها در پهلوي طاقديس در جبهه كوهستان(در بالادست مخروط افكنه ها) با استفاده از دستگاه شيب سنج محاسبه شد. بررسي مقادير برش سطح مخروط افكنه ها و شيب ساختماني پهلوي طاقديس نشان مي دهد كه با افزايش شيب لايه ها، مقدار برش سطح مخروط افكنه ها افزايش مي يابد. نتيجه ي اين تحقيق بيانگر آن است كه بيشترين مقدار برش، بر سطح مخروط افكنه هاي واقع در پرشيب ترين پهلوهاي طاقديس اتفاق افتاده است. تجزيه و تحليل داده ها نشان مي دهد كه بين برش سطح مخروط افكنه ها و شيب لايه-ها در بالادست مخروط ها رابطه ي مستقيمي با ضريب همبستگي 65 درصد وجود دارد. نتايج نشان مي دهد كه در مخروط هاي داراي حوضه هاي آبخيز بزرگتر (با مساحت بين 50 تا 85/736 هكتار)، ضريب همبستگي بين مقدار برش سطح مخروط و شيب ساختماني پهلوي طاقديس، بالاتر(86 درصد) است. اين موضوع نشان مي دهد كه مخروط افكنه هاي با حوضه هاي بزرگتر نسبت به مخروط هاي با حوضه هاي كوچكتر، به بالاآمدگي تكتونيكي بسيار حساس تر هستند. نتايج همچنين نشان مي دهد كه رابطه ي معني داري بين مساحت حوضه ي بالادست مخروط ها با ميزان برش سطح مخروط ها ديده نمي شود به طوري كه ضريب همبستگي بين دو پارامتر مذكور 09/0 است. به طور كلي نتيجه ي اين تحقيق بيانگر آن است كه برش سطح مخروط افكنه هاي مورد مطالعه كاملاً متاثر از وضعيت تكتونيكي يا شيب ساختماني پهلوهاي طاقديس است.

Alluvial fans are deposit landforms that their development is controlled by a number of factors such as tectonic, climate, lithology, base level change and morphometric properties of catchments. Among mentioned factors, tectonic has a major role in the fan development in tectonically active mountain ranges. The velocity of tectonic uplifting in mountain fronts can affect the rate of river entrenchment and the location of deposition in alluvial fans. When the rate of uplift exceeds the rate of stream-channel down cutting at the mountain front, deposition will tend to be focused near the fan apex. Climatic changes is also an important variable affecting the alluvial fans aggradations and degradation. In the wetter glacial periods, sediment production in the catchments of fans were increased and hence fans surfaces experienced aggradation while during drier present-day climate regime (interglacial period), fans surfaces experience degradation and incision. Although several works have been carried out on tectonic effects on alluvial fan development, little works have been done about tectonic effect on the rate of alluvial fan entrenchment in Iran. The study area is located in the south of Sarpole-Zahab town, Kermanshah province, in western part of Iran. 103 alluvial fans have been formed around uplifting Danehkhoshk anticline. The purpose of this paper is to evaluate the uplifting effect of Danehkhosh anticline on the entrenchment of alluvial fans.