زمين ريخت شناسي و نحوه ي پيدايش پلاياي سهل‌آباد- خاور ايران

Geomorphology and Genesis of Sahl Abad Playa – East of Iran

پلاياي دشت سهل‌آباد در 120 كيلومتري جنوب بيرجند در مسير جاده ي بيرجند- نهبندان قرار دارد. منطقه ي مورد مطالعه در منطقه اي خشك و كويري قرار گرفته است. نهشته هاي كواترنري آن شامل تراس‌هاي آبرفتي، رسوبات مخروط افكنه، آبرفت هاي رودخانه-اي، تپه‌هاي ماسه‌اي و رسوبات كفه نمكي مي‌باشد. دو تيپ كفه هاي گلي و نمكي در اين پلايا شناخته مي شود. ضمناً سه بخش اصلي پهنه رسي، ناحيه مرطوب و قشر نمك بر روي عكس هوايي قابل جدايش مي باشند. اين منطقه از نظر زمين ساختي گسل خورده، خرد شده و چين خورده بوده كه در يك پهنه ي همگرا ايجاد شده است. مطالعات اوليه ي زمين شناسي ساختماني نشان مي دهد كه كفه ي نمكي سهل آباد يك حوضه ي فروافتاده رومبويدر شكل تقريباً متقارن بوده كه بر اثر عملكرد دو سري از گسل هاي امتداد لغز راستگرد كه از شاخه هاي سيستم گسلي نهبندان مي باشند به وجود آمده اند. كفه نمكي سهل آباد يك ساختار پول آپارت مي باشد. اين ساختار در اثر خميدگي گسل امتداد لغز سهل آباد شكل گرفته است. محاسبه ي سينوسيتي كانال رودها در گستره ي منتهي به كفه نيز نشان دهنده ي زمين ساخت فعال در اين ناحيه مي باشد. بر اساس نتايج حاصل از اين پژوهش، كفه نمكي سهل آباد در حال گسترش مي باشد. نتايج اين تحقيق مي تواند در ساير مطالعات منطقه مانند تحقيقات جغرافياي طبيعي، آبخيزداري و كنترل سيلاب و پي جويي منابع معدني مورد استفاده قرار گيرد.

Sahl Abad playa is located at about 120 kilometers south of Birjand at Birjand-Nehbandan road in South Khorasan province. This playa is geographically located between 58o 40? to 60o 10? east longitude and 31o 50? to 32o 15? north latitude , the area of playa is about 1116 km2 (Figure 1). The study area is located in dry and arid climatic conditions. Since there is no meteorology station in Sahl Abad playa, therefore based on the figures of the surrounding areas, it is possible to estimate the annual average of precipitation of all the area about 150 mm (Eshagian, 1990). Formation of Sahl Abad salt flats has made a new ecology in the north east area of Nehbandan, in this area, extraction of salt storages and different kinds of industrial salts creates a suitable opportunity for sustained job opportunity in the deprived area of Sahl Abad. Therefore recognizing its geomorphology features and natural geography will be a great help for development planning of the area. It is hoped that this study leads to a better recognition of the said flat and be used in the studies for geographical investigations of the area, watershed management, flood control, exploring natural and mineral resources and other similar cases. Sahl Abad playa is an active sedimentary basin in quaternary. Geomorphology and morpho-tectonic of this playa and the mechanism of its formation are the main goals of the present study.