شاخص هاي خروجي علم و فنّاوري در جمهوري اسلامي ايران: مطالعه موردي رابطه ميان پروانه هاي ثبت اختراع‏ و توليدات علمي مخترعان ايراني

Science and Technology Output Indicators in the Islamic Republic of Iran: A Case Study on the Relevance between Patents and Scientific Products of Iranian Inventors

توليدات علمي برونداد و بيانگر تلاش هاي جوامع علمي و صنعتي ‏هستند. مطالعه اين بروندادها، گرايش هاي علمي و رويكردهاي يك جامعه را نسبت به دنياي علم نشان مي دهد. بررسي كمّي آنها نيز مي تواند تصويري از حجم و گستردگي تلاش‌هاي علمي صورت‌گرفته توسط پژوهشگران منطقه يا جامعه اي خاص را ارايه نمايد. پروانه هاي ثبت اختراع يكي از مهم‌ترين اين بروندادها محسوب مي شوند. در اين پژوهش، با استفاده از داده‏هاي موجود در پايگاه‏هاي اداره ثبت اختراع اروپا3، اداره ثبت اختراع و علايم تجاري آمريكا4، اداره ثبت اختراع ژاپن5، و سازمان جهاني مالكيت فكري6، اسامي مخترعان ايراني استخراج ‌شد، وضعيت و تعداد توليدات علمي اين مخترعان نيز با استفاده از نمايه هاي استنادي موسسه تامپسون (آي. اس. آي) در پايگاه WoS7 مورد ارزيابي قرار گرفتند. هدف اصلي اين پژوهش، ارزيابي ارتباط دو مقوله تعداد پروانه‏هاي ‏ثبت اختراع و تعداد توليدات علمي مخترعان و در بعد ملي، نسبت پروانه‏هاي ثبت اختراع به كل توليدات علمي نمايه‌شده كشور جمهوري اسلامي ايران در WoS است. در انجام اين پژوهش، از روش تحليل محتوي استفاده شده است. يافته‏هاي پژوهش در نهايت، به تحليل همبستگي رسيد و براي تعداد توليدات علمي و پروانه‏هاي ثبت‌شده توسط مخترعان در سطح 95 درصد، ضريب همبستگي 039/0 محاسبه شد كه هيچ‌گونه رابطه معني‌داري را ميان دو متغير نشان نمي‌دهد. از نتايج قابل تامل اين پژوهش، نسبت تعداد توليد علمي مخترعان داراي مقاله به ساير پژوهشگران است. يافته‌هاي اين پژوهش نشان‌دهنده سهم 5/6 درصدي مخترعان در مقايسه با ساير پژوهشگران است.

The output of scientific products represents the efforts of scientific and industrial communities. The study on this output shows scientific attitudes and approaches of a community towards world of science. Quantitative studies can give a representation of the size and extent of the scientific efforts of researchers in special occasions, or a particular society. Patents are one of these important outputs. In this study, the names of Iranian inventors were extracted by carrying a combined search and the analysis of patent data available through Europe Patent Office (EPO), the United States Patent and Trademark Office (USPTO), Japan Patent Office (JPO), and the World Intellectual Property Organization (WIPO) databases. Inventors amount of scientific products were also evaluated by using citation indexes in Thompson Reuters (formerly ISI) Web of Science. Content analysis research method was adopted. Results of this study reported no significant correlation was found between scientific output and patent application. Findings also indicated a 6.5 percent contribution of patent researcher in comparison with non-patent researchers of Iranian indexed articles by Web of Science.