نخستين و بهترين تذكره عرفاني

The first and the best mystical biography

در باب عرفان و تصوف كتاب‌هاي پرشماري نگاشته‌اند. در اين بين كتابي كه به دست شيخ ابوعبدالرحمن سُلمي فراهم آمده، مزايايي دارد، كه به لحاظ كيفيت، گوي سبقت از همگنان خود ربوده است. اتقان متن، اختصار، فضاي كاملاً عارفانه، سبك پردازش به اين موضوع، غناي مولف از علوم روز، به خصوص حديث و تصوف، ويژگي‌هايي هستند كه نگاشته سُلمي را بسيار مفيد و جذاب مي‌سازد. كتاب مزبور، نخستين كتاب در اين موضوع نيز هست. هرچند اين اثر از آثار پيش از خود سود جسته، متاسفانه آن آثار از ميان رفته‌اند. در عظمت اين كتابِ سترگ همين بس كه عارف بزرگ، خواجه عبدالله انصاري آن را پيش روي نهاده و براي شاگردان تدريس كرده است، و سپس انشايات خود او گرد‌آوري و به جهان علم عرضه شد. كتاب سلمي در موضوع رجال تصوف و عرفان، مستقيم يا غيرمستقيم در آثار پس از خود رخ نموده است. مقاله پيش روي، به تحليل و واكاوي اين اثر مي‌پردازد؛ اثري كه نزد تصوف‌شناسان با عنوان طبقات‌الصوفيهْْ اشتهار دارد.

Numerous books have been written on mysticism and Sufism, but the book written by Sheikh Abo Abdur al-Rahman Sulami has several advantages due to which it has surpassed its counterparts qualitatively. Textual authenticity, brevity, complete mystical context, way and method of dealing with the topics, full awareness of the current sciences, especially Tradition and Sufism are the peculiarities that make Sulami’s work very useful and interesting. Moreover it is the first book written in this field. The book has made use of its preceding works that are unfortunately not available now. While talking about the significance of this work, it is enough to mention that Khawja Abdullah Ansari, the great mystic, has used it as a textbook for teaching to his pupils. His commentaries on the book then were collected and presented to the world of scholars. In short, Sulami’s work on Sufi and mystical biography is reflected directly or indirectly in the subsequent works. The present article deals with analyzing this work known to the scholars of Sufism as tabaqat al-sufiah (Sufi biographical works)