بررسي ابعاد عدالت‌ستايي در اشعار حكيم سنايي

Investigation Aspects Just worship in the Poems Hakim Sanayee

عدالت از واژگان مورد توجه حكيم سنايي است كه از سر اعتقاد و آگاهي از تاثير وجوه عدالت بر جامعه، بارها اين واژه‌ي والا را در آثار و اشعار خود به كار برده است. واقع‌بيني توام با آرمان‌گرايي حكيم سنايي سبب گرديده تا وي در عين حال كه به تصوير جامعه‌ي آرماني و مطلوب مي‌پردازد از توجه به واقعيت‌هاي دنياي سياست و رابطه‌ي نيروهاي موجود در جامعه غافل نباشد. اين متفكر و شاعر بزرگ به‌خاطر آشنايي با آرا و انديشه‌هاي سياسي ايران و اسلام بر تاثير شگرف عدالت‌ورزي از سوي حكّام بر ابعاد مختلف جامعه آگاهي داشته و كوشيده است با انعكاس آراي سياسي در اشعارش در قلمرو نظري سياست دخالت كند و از آنجا كه با سلطان و وزيران و سرآمدان سلسله‌ي دوم غزنويان و سلجوقيان روابط حسنه داشته و مورد توجه آنان بوده است با استفاده از موقعيت مناسب، به القاي انديشه‌هاي خود در اشعار و آثارش بپردازد و حاكمان را به دادورزي و عدالت‌گستري دعوت نمايد. در اين مقاله سعي مي‌شود نحوه‌ي كاربرد واژه‌ي عدالت از سوي حكيم سنايي از سه رهيافت اعتقاد، آرمان و واقعيت مورد تحليل قرار گيرد و با اتكا به شواهد و نمونه‌هاي شعري، هر يك از رويكردها و رهيافت‌هاي سنايي از اين مقوله‌ تبيين و تشريح گردد. آرمان‌گرايي سنايي نسبت به مفهوم عدالت در بخش اشعار و قصايد مدحي در مورد شاهان و بزرگان دربار متبلور است و واقعيت‌گرايي او در قصايد اجتماعي وي آشكار است درواقع اين شاعر كوشيده است ضمن بيان اعتقادات و احساسات خود در اشعارش به بيان واقعيات موجود در جامعه نيز بپردازد.