روياي اسطوره ها در شاهنامه

Mythsʹʹs dream in" Shah Name

خواب و رويا از جمله مقوله هايي است كه از نخستين مراحل انديشه ي بشر ،همواره فكر و ذكر انسان را به خود معطوف داشته و طبعاً عرصه ي ادبيات و به ويژه شعر فارسي هرگز از پرداختن به آن غافل نبوده است.در اين ميان طبيعت شعر حماسي به گونه اي است كه به جهت قرابت با اسطوره ها؛ از مفهوم ، تجلّيات و زبان نمادين خواب، به وفور بهره جسته است. رويا در شاهنامه صرف نظر از شخصيّت ها ،قوميّت ها ، ريشه ها و اثرات آن، مركز ثقل بسياري از داستان هاي شاهنامه است و فردوسي به جهت وقوفي كه به وجوه اشتراك اساطير و خواب ، به ويژه در حوزه ي زبان نمادين آن دو داشته است،به خوبي از اين مفهوم سود برده و داستان هاي خود را ماندگار تر نموده است. اگرچه كثرت خواب در شاهنامه از كميّت بالايي بر خوردار است ،امّا در اين مقاله براي جلوگيري از تطويل كلام، صرفاً به نمونه هايي از رويا هاي ايراني از جمله :روياي سام،كيخسرو،سياوش و انوشيروان و نيز رويا هاي نيراني از جمله : روياي ضحّاك ،افراسياب و جريره اشاره شده است. كه هر يك از اين رويا ها وجوه بارز مشتركي از جمله بازتاب ضمير ناخودآگاه فردي ، زبان رمز و نيز تفاوت هايي در زمينه هايي از جمله : ريشه ها ،جلوه ها و آثار گوناگوني را با خود به همراه دارند كه با دقت بيشتر مي‌توان به نهاد آنها دست يافت. به هر صورت از يك منظر؛ دست يابي به نهاد و ژرفاي شاهنامه، مستلزم فهم درست مقوله ي خواب و روياست.

Dream is one of the important subjects that were concerned by human being during the long history of humanity; therefore, literature, especially Persian poem, never forgets it. Mean while‚ the nature of epic poem because of its relationship to the myths take plentifully advantages from meanings ‚relations and symbolic language .Aside from characters ‚ethnicities ‚roots and its effects dream in Shah name is the center of gravity of many stories in Shah name that Ferdowsi because of awareness of the common aspects of myth and dream in literature area, specially in symbolic language takes properly advantages and make it more eternity. Although‚ abundance of dreams in Shah Name is high in quantity, but for shortening of article, authors pointed out only to some samples of Iranian dreams‚ for example: Sum‚ Keykhosrow‚ Siavash, and Anooshiravan’s dreams as well as Niranian’s dreams such as Zahhak‚ Afrasiyab, and Jarire. Any of these dreams has common sensible aspects like reflection of individual- unconscious mind. Also the common aspect of myth and dream is hidden in this subject ‚with this exception that the myths are due to cumulative-unconscious mind. In conclusion, In Shah Name, interpretation and obviousness of some Ferdowsiʹs thoughts require perfect understanding of dream.