بررسي تحليلي مرزبندي محلات شهرداري مشهد با نقشه ادراكي ساكنان

Analytic Survey of Boundary Setting of Mashhad Municipality Neighborhoods Using Perceptual Map of Residents

در شهرنشيني ايران، محله داراي پيشينه‌اي طولاني است. با ورود مدرنيسم به شهرسازي كشور، مفهوم محله به تدريج تضعيف شد و هنوز هم از نظر عملي، جايگاه مناسب خود را در برنامه‌ريزي و طراحي شهري بازنيافته است. يكي از دلايل مهم اين موضوع، نبود توافق درباره مفهوم محله و ويژگي‌هاي آن در ميان جامعه علمي، برنامه‌ريزان و طراحان، دست‌اندركاران امور مديريت شهري و شهروندان است. از طرفي در چند سال اخير بيشتر شهرداري‌هاي كشور بحث محله‌محوري و شكل‌گيري شوراياري محلات را مطرح كرده‌اند. تحقيق حاضر در جستجوي شناخت ذهنيت مردم از مفهوم محله و مقايسه آن با تعريفي از محله است كه در مديريت شهري حاضر اعمال مي‌شود. تفاوت اساسي و بنيادي اين دو، يعني نگاه از بالا به پايين كارشناسان و مديران شهر كه محله را يك ساختار فضايي سازمان‌دهنده شهر و يك سلول نظم‌دهنده مي‌دانند و نگاه از پايين به بالاي ساكنان محله‌ها كه آن را به عنوان مكان زندگي اجتماعي خود مي‌شناسند، فرضيه اصلي تحقيق را تشكيل مي‌دهد. روش تحقيق، تحليلي و پيمايشي و نمونه مطالعاتي، 4 محله از محله‌بندي شهرداري مشهد در انواع بافت‌هاي شهري است. نتايج نشان مي‌دهد كه ذهنيت مردم از محله كه در اثر تعاملات بين مفاهيم اجتماعي و مكاني محدوده زندگيشان شكل مي‌گيرد با محله‌هاي قراردادي كه شهرداري‌ها آن را تعريف مي‌كنند، تفاوت‌ ماهوي دارد. مقاله با توصيه‌هايي درباره كاربرد يافته‌هاي تحقيق در تهيه محله‌بندي پيشنهادي شهرداري‌ها خاتمه مي‌يابد.

Neighborhood has a long history in Iranian urbanization. With the arrival of modernism to urban development, neighborhood concept gradually faded away and practically hasnʹt yet got its proper place in urban planning and design. The key reason for this is the lack of agreement between scientific community, planners and designers, urban management stakeholders and citizens about the neighborhood concept and its characteristics. However, in recent years, many municipalities have raised the neighborhood-based issue and formation of neighborhood councils. This study seeks to find the public perception of the neighborhood concept and compare it with the definition of a neighborhood that currently applies in urban management. The main hypothesis of the research is fundamental and essential difference between these two views: top-down view from experts and urban managers who see the neighborhood as a spatial structure for city organizing and as a regulatory cell and bottom-up view from residents who consider the neighborhood as the place of their social life. The research method is analytic and survey and case study is 4 neighborhoods of Mashhad municipality zoning in various urban contexts. Findings indicate that people perception of the neighborhood that forms as a result of interactions between spatial and social concepts of their life surrounding are naturally different from conventional neighborhoods that define by municipalities. This paper conclude with recommendations about the use of research findings in providing zoning that proposed by municipalities.