اپيدميولوژي بيماري پديكولوزيس (شپش سر) و عوامل همراه آن در دانش‌آموزان مدارس ابتدايي دخترانه استان قم، سال 1389

The Epidemiology of Pediculus Is Humanus Capitis Infestation and Effective Factors in Elementary Schools of Qom Province Girls 2010, Qom, Iran

زمينه و هدف: آلودگي به شپش سر در مراكز تجمعي مانند مدارس، پادگان‌ها و خوابگاه‌ها به وفور ديده مي‌شود، اما در مدارس، به‌ويژه ابتدايي دخترانه در حد قابل‌توجهي بوده است. اين پژوهش به‌منظور تعيين شيوع شپش سر و عوامل همراه آن در استان قم صورت گرفت. روش بررسي: اين مطالعه به‌ روش توصيفي- مقطعي روي 1725 نفر از دانش‌آموزان دختر استان قم كه به روش نمونه‌گيري تصادفي چند مرحله‌اي انتخاب شدند، انجام گرفت. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه و معاينه موي سر از نظر آلودگي به شپش، جمع‌آوري شدند. تجزيه و تحليل داده‌ها با استفاده از آزمون‌هاي آماري كاي‌ اسكور و رگرسيون لجستيك چند متغيره صورت گرفت، و (05/0 > p) سطح معني‌دار در نظر گرفته شد. يافته‌ها: در بين 1725 دانش‌آموز مورد بررسي، 131 نفر آلوده به پديكولوزيس بودند (6/7%). همچنين بين محل سكونت، شغل و تحصيلات پدر، ميزان تحصيلات مادر، تعداد افراد خانوار، پايه تحصيلي، وجود حمام در منزل، تعداد دفعات استحمام، تعداد دفعات شانه‌زني، سابقه ابتلا به شپش سر، وجود يا عدم وجود مربي بهداشت در مدرسه، دسترسي يا عدم دسترسي به خدمات بهداشتي- درماني و ابتلا به پديكلوزيس، ارتباط معني‌دار آماري مشاهده گرديد (05/0 > p)، ولي بين ميزان آلودگي به شپش سر با شغل مادر، اندازه موي سر، نوع مدرسه و وضعيت مسكوني، ارتباط معني‌داري وجود نداشت. نتيجه‌گيري: پديكولوزيس هنوز هم به‌عنوان يك معضل بهداشتي در جوامع با امكانات زندگي و بهداشت پايين مطرح است. علل شيوع بالاي اين بيماري در بين دانش‌آموزان اكثر مدارس استان را مي‌توان با عواملي مثل نبود مربي بهداشت در مدرسه، عدم دسترسي كافي به خدمات بهداشتي- درماني، عدم توجه كافي به رعايت بهداشت فردي و ساير عوامل مرتبط دانست.

Background and Objectives: Nowadays pediculusis (Head-louse infestation) is one of the dermal infections with a Global distribution, and is prevalent worldwide. Head-louse infestation is highly common in collective centers such as schools, garrisons and champuses; in schools, specially in feminine elementary schools which is dramatically high. The current study has been conducted to determine the prevalence of Head-louse and to assess the epidemiologic features of the disease. Methods: This descriptive cross–sectional study was done over 1725 feminine elementary students from 75 schools in rural counties and total urban districts of Qom province by a multi stage random sampling. Data collection was done by questionnaires and physical exams of the hair. Analysis was done by Chi-square and Multivariate logistic regression model test. (Significant level with p < 0.05 objected). Results: 131 of 1725 survived students, were infected by pediculusis. (7.6%). The statistical meaningful relation was observed between the habitat, fatherʹs job and literacy, mothers literacy, family size, students grade, bath in home, bath times, daily comb, record of infestation in years ago, hygiene corrector in school, access or no access to primary health care and pediculusis (p < 0.05 objected). But no meaningful relation was detected between motherʹs job, head hairs length, type of school, residing status (private, rental and other site) and the prevalence of Pediculusis. Conclusion: Pediculusis is still a health burden in societies with low health and life standards. The high prevalence of pediculusis among students in the majority of schools in Qom province is attributable to inadequate access to health educator and sanitation facilities and inattention to personal health and related factors else.