بررسي فراتحليلي محتواي كتاب‌هاي درسي در رابطه با ارزش‌هاي اسلامي ـ ايراني

A Meta-analytical Review of the Textbooksʹʹ Contents in regard to Islamic- Iranian Values

اين مقاله، به بررسي‌ جامع و با هم‌نگر و فراتحليلي دستاوردهاي تحقيقات انجام شده در كشور در رابطه با محتواي كتاب هاي درسي در رابطه با ارزش‌هاي اسلامي ـ ايراني پرداخته و سعي دارد به سيوالات زير پاسخ دهد: 1ـ تا چه ميزان در تدوين محتواي كتاب‌هاي درسي تعليمات اجتماعي، ادبيات فارسي، تعليمات ديني به ارزش هاي اسلامي و ايراني عنايت شده است؟ 2ـ آيا ارزش‌هاي مطرح در كتاب‌هاي درسي مزبور در مقاطع ابتدايي و راهنمايي متناسب با سطح توان ذهني دانش‌آموزان است؟ 3ـ اشكالات احتمالي تنظيم محتواي كتاب‌هاي درسي فوق، در رابطه با آشناسازي دانش‌آموزان با ارزش‌هاي اسلامي و ايراني چيست؟ 4ـ چه راهكارهايي مي‌توان در جهت بهينهسازي محتواي كتاب‌هاي درسي در راستاي هدف فوق ارايه نمود؟ روش انجام پژوهش حاضر اسنادي يا پيمايشي مي باشد. از اين رو، تعداد 38 عنوان تحقيق و 7 سند را مورد استفاده قرار داده است. نتايج پژوهش حاضر به طور كلي نشان مي‌دهد كه، كتاب‌هاي درسي مقطع ابتدايي و راهنمايي در راستاي آشناسازي دانش‌آموزان با ارزش‌هاي اسلامي و ايراني هم از نظر كميت مفاهيم درج شده در كتاب‌هاي درسي و هم از نظر كيفيت ارايه مفاهيم، نيازمند بازبيني و اصلاح مي باشد.

This article reviews comprehensively, holistically, and meta-analytically, the achievements of the researches conducted on the contents of school textbook in regard to Islamic-Iranian values, trying to find answers to the following questions: 1. To what extent, the Iranian-Islamic values have been considered in composing school textbooks on social teachings, Persian literature, and religious teachings? 2. Are the values offered in these textbooks in primary and guidance schools adjusted to the mental capacity of the students? 3. What are the difficulties concerning the adjustment of contents of these textbooks for making the students familiar with the Islamic and Iranian values? 4. What methods can be presented for optimizing the contents of these textbooks in accordance with the above-mentioned goal? This study has been conducted in the form of a survey or a documentary research. Therefore, 38 researches and 7 documents have been used. The results show that the textbooks in both primary and guidance schools – in accordance with the goal of familiarizing students with Islamic and Iranian values – require review and modification as far as both the quantity of the material and the quality of the ideas presented are concerned.