الگوي تخصيص آب در شرايط بكارگيري توامان مديريت برتر زراعي و تك‌آبياري در زراعت ديم

Water Allocation Pattern under Conjunctive Use of Advanced Management and Single Irrigation Scenarios in Rainfed Areas

محدوديت منابع آب قابل دسترس، اندك بودن عملكرد محصولات ديم و ضرورت توليد محصولاتي كه منطبق بر اصول زراعي و توجيه اقتصادي باشد، سبب شده كه روش‌هاي تخصيص بهينه منابع توليد بين گزاره‌هاي مختلف گسترش يابد. با توجه به نقش مهم بخش كشاورزي ديم در اقتصاد ملي، اشتغال، حفظ و بقاي نهاده‌هاي توليد و نيز سهم آن در تامين غذاي جامعه، لازم است كه از منابع و نهاده‌هاي توليد در اين بخش به بهترين نحو ممكن استفاده گردد تا ضمن بهينه‌سازي مصرف منابع، سودآوري و رفاه كشاورزان نيز افزايش يابد و ثبات و پايداري در توليد به وجود آيد. مطابق با شرايط كشاورزي ديم مرسوم در استان آذربايجان‌شرقي، شهرستان مراغه و بر اساس نتايج و يافته‌هاي پژوهشي 10 ساله (85-1375) در موسسه تحقيقات كشاورزي ديم در تعيين ميزان و زمان تك‌آبياري براي دو محصول اصلي ديم منطقه (گندم و جو) و نيز تعيين مديريت برتر زراعي براي محصولات گندم، جو و نخود، مديريت تخصيص تك‌آبياري مورد بررسي و با شرايط سنتي ديم مقايسه شد. شاخص بهره‌وري بارش گندم، جو و نخود تحت شرايط مديريت سنتي به ترتيب 24/0، 23/0 و 14/0 كيلوگرم بر متر مكعب بوده كه با اعمال مديريت برتر زراعي به ترتيب با 83، 5/56 و 164 درصد افزايش به 44/0، 36/0 و 37/0 كيلوگرم بر متر مكعب افزايش يافت. در شرايط آب قابل دسترس محدود و نيز دوره‌ي زماني محدود براي انجام تك‌آبياري، بهترين و اقتصادي‌ترين گزاره‌ي مديريت تك‌آبياري و توصيه‌هاي زراعي براي حصول بيشترين سود خالص در واحد سطح تعيين گرديد و نشان داده شد كه سهم مديريت تلفيقي بيش از 70 درصد و سهم مديريت برتر زراعي كمي كمتر از 30 درصد است.