هيدروژيوشيمي و بررسي كيفيت آب چشمه ها و آب هاي آشاميدني روستاهاي واقع در حوضه آبريز رودخانه آغ دره، شمال باختر تكاب، استان آذربايجان غربي

Hydrogeochemistry and Water Quality of Springs and Drinking Waters of Villages in Aq-Darreh River Watershed, NW Takab, West Azarbaijan

مقايسه متغيرهاي فيزيكوشيميايي(pH، Eh،EC ،TDS ،TH ، TA، دما و شوري) اندازه گيري شده و تجزيه هاي شيميايي نمونه هاي آب چشمه ها و آب‌هاي آشاميدني روستاهاي واقع در حوضه آبريز رودخانه آغ دره در شمال‌باختري شهرستان تكاب تفاوت هاي چشمگيري را نشان داده است. بر اساس اين نتايج، در ميان چشمه هاي آب نمونه برداري شده كمترين مقادير pH و بيشترين مقادير TDS، EC، شوري، سختي كل، قلياييت كل، غلظت كاتيون ها، آنيون ها و عناصر بالقوه سمناك As وSb به چشمه واقع در پايين دست معدن متروكه آنتيموان آغ دره بالا (چشمهAq.D1-1) و چشمه واقع در پايين دست سدهاي باطله واحد استحصال طلاي آغ دره (چشمه Aq.D5) تعلق دارد. غلظت كل As وSb در چشمهAq.D1-1 به‌ترتيب g/l? 3753 و g/l? 320 و در چشمه Aq.D5 به‌ترتيب g/l? 162 و g/l? 3 است. در ميان نمونه هاي آب آشاميدني روستاهاي محدوده مورد مطالعه بالاترين غلظت As0 به‌آب آشاميدني روستاي آغ دره پايين با غلظت كل As g/l? 29 و در مورد Sb به آب آشاميدني روستاي آغ دره وسط با غلظت كل Sb g/l? 5 تعلق دارد. بر اساس مقادير مجاز اشاره شده در استانداردهاي بين المللي، غلظت كاتيون ها و آنيون هاي اصلي و مقادير پارامترهاي فيزيكوشيميايي (به غير از سختي كل) نمونه هاي آب چشمه ها و آب هاي آشاميدني روستاهاي محدوده مورد مطالعه در دامنه مقادير مجاز تعيين شده قرار دارند. با توجه به بررسي هاي صورت گرفته مشخص شده است كه آلودگي As وSb چشمه Aq.D1-1 منشا زمين زاد (geogenic) دارد و از شيل هاي سياه با غلظت بالايي از عناصرAs وSb ناشي شده است، در حالي كه آلوده شدن آب چشمه Sp.5 منشا انسان‌زاد (anthropogenic) دارد و از نشت پساب ذخيره شده در پشت سدهاي باطله واحد استحصال طلاي آغ دره و نفوذ آن به‌آب چشمه هاي پايين دست ايجاد شده است.

The results of physicochemical parameters (pH, Eh, EC, TDS, TH, TA, T, and Salinity) and chemical analyses of the springs and drinking water samples of the study area indicate obvious variation compared to each other. Based on these results, the minimum pH and maximum of TDS, EC, salinity, total hardness(TH), total alkalinity(TA) parameters and cations and anions, major and trace elements (especially As and Sb) concentrations in spring water samples belong to spring Aq.D1-1(located downstream of Aq-Darreh Bala abandoned antimony mine) and spring Sp.5 (downstream of tailing dams of Aq-Darreh Au mineral processing unit) samples, and the drinking water samples of the Aq-Darreh Paeen village ( spring D.W.P). The Aq-Darreh Paeen drinking water, supplied from the spring near the village, outpoured from the mineralized travertine. Compare to the international standards, main cations and anions concentrations and physicochemical parameters values (exception total hardness) of the springs and drinking water samples are located in permissible ranges. While, Aq-D1-1, Sp.5 and W.D.P springs water samples are polluted regarding to total hardness value and As concentration. Based on the geological map of the study area and location of the all spring water samples (except spring Sp.5), it can be concluded that the chemical composition of the bed rocks around the springs had the main role in controlling the water quality, and the main cause of Sp.5 water spring contamination is polluted waters leaked from the tailing dams of Aq-Darreh Au mineral processing unit.