آشكارسازي تغيير اقليم در غرب ايران با توجه به تغييرات دما

Detection of climate change using air temperature series in the west of Iran

اين تحقيق به منظور بررسي تغيير اقليم در ناحيه غربي ايران، بر مبني ارزيابي تغييرات دما صورت گرفته است. در همين رابطه آمار 46 ساله (2006-1961) تعداد 17 ايستگاه سينوپتيك منطقه غرب كشور بررسي گرديده و تغييرات معني دار دماهاي بيشينه، كمينه، متوسط و همچنين دامنه شبانه روزي دما (DTR، كه بيانگر اختلاف مقادير دماهاي بيشينه و كمينه مي باشد)، در دو مقياس زماني فصلي و سالانه مورد تجزيه و تحليل قرارگرفت. بدين منظور، ابتدا دوره مطالعاتي در سه بازه زماني 46، 30 و 16 ساله تقسيم شده و با توجه به ميزان تغييرات دما، دوره نرمال اقليمي براي كليه ايستگاه ها استخراج گرديد. سپس مقادير ميانگين داده ها، با استفاده از آزمون هاي من - ويتني و t دو نمونه اي مورد مقايسه قرار گرفت و اختلاف-هاي معني دار در سطح اطمينان 95 درصد مشخص شدند. در اين رابطه، بيشترين و كمترين تفاوت ميانگين دوره ها، به ترتيب به دماهاي كمينه و بيشينه اختصاص يافت. همچنين روند داده ها در بازه زماني 16 ساله اخير نيز مورد بررسي قرار گرفت و بر اساس نتايج آن، دماهاي متوسط، بيشينه و كمينه داراي روندي افزايشي بوده، در حالي كه در داده هاي DTR تغييرات كاهشي مشاهده شد. از نظر منطقه اي، اين نتايج بيانگر آن است كه بارزترين تغييرات متعلق به اقليم نيمه خشك (ايستگاه هاي سقز، شهركرد، كرمانشاه و تبريز) بوده است. از نظر فصلي نيز، زمستان شديدترين تغييرات را در منطقه در بر داشته است. ميزان موارد اختلاف بين بازه زماني 16 ساله و بازه هاي 30 (دوره نرمال) و 46 ساله، به ترتيب معادل 85 و 60 درصد مي باشد. در بازه 16 ساله اخير، بيشترين و كمترين روند معني دار ايستگاه ها، به ترتيب در فصول تابستان و پاييز مشاهده گرديد.

In this research, in order to investigate climate change occurrence in west of Iran, 46 years observed data (1961-2006) of 17 synoptic stations of the area were used and evaluated. To this regard, significant variations values of maximum, minimum and average air temperatures as well as diurnal temperature range (DTR) on both annual and seasonal time series were analyzed on two steps. First, the data period was considered as three categories including: 46, 30 and 16 years, and the normal climate duration base variation temperature was identified on the all of stations. Then, significant variations were identified based on the averages values comparison, using the Mann-Whitney and t-Test methods. Data trend was evaluated from the 16 years period which was concern to recent period and has significant variations (at 95% level) comparing the other durations. Base on trend analysis results, Values of maximum, minimum and average air temperatures showed increasing and DTR decreasing variations. The maximum and minimum differences were related to minimum and maximum air temperatures, respectively. Regional investigation of results, illustrated that the most important variations were concerned to semi arid climate (Saghaz, Shahr-kord, Kermanshah and Tabriz stations). Seasonally, winter had also the most important variations. The difference between the 16 years duration and the 30 as well as 45 years durations were 85 and 60%, respectively. During the 16 years period, maximum and minimum stations which had significant trends were observed in summer and fall, respectively.