الهامات قدسي و القايات شيطاني از ديدگاه ملاصدرا

Divine and Evil Inspiration from the Viewpoint of Mullā Ṣadrā

نفس انساني، در طي قوس صعود، بر مبناي حركت جوهري و اشتدادي خود، به مرتبه اي دست مي يابد كه آماده دريافت انواع خطورات مي گردد. «خاطر» بر دو نوع است. دسته اي الهي است كه از جانب خداوند بر قلب آدمي وارد مي گردد كه «الهام» نامند و دسته اي نيز از جانب شيطان بر قلب انسان فرود مي آيد كه «القا » نامند. گاهي الهامات قدسي با واسطه صورت مي پذيرد و گاهي نيز بدون واسطه. در الهامات قدسي با واسطه، نيازمند وسايطي هستيم كه الهامات را از جانب حق تعالي بر قلب آدمي وارد سازد. يكي از وسايط الهام، «ملايكه» هستند. نقطه مقابل الهام، القا مي باشد كه از جانب شيطان صورت مي پذيرد. كشمكش ميان سپاه فرشته و جنود شيطان، در نفس آدمي، هميشگي است. زماني كه نفس به ذكر خداوند مشغول باشد، شيطان از او دور گشته و الهام فرشته صورت مي پذيرد. اين در حالي است كه شاهد همكاري همه جانبه قواي نفس، تحت سيطره «قوه قدسيه» باشيم. در مقابل، هنگامي كه نفس به واسطه شهوانيات، از ياد خداوند غافل گردد، شيطان به واسطه تسخير «قوه وهميه»، مجال القا از راه هاي گوناگون را مي يابد. كشمكش شيطان و فرشته در نفس آدمي تا جايي ادامه مي يابد كه يكي از اين دو، فاتح كارزار نفس گردند كه در اكثر آدميان، به جهت غلبه شهوت، فاتح اصلي، شيطان و جنود او مي باشد.

Human spirit in his trans-substantial and intensifying motion toward ascending ark (qaws su‘?di) goes up to a level in which he deserves to receive some kinds of internal impulses (khawatir). These internal impulses are divided into two types: some of them come from God which are revealed to man’s heart and are called divine inspiration (ilh?m) and others come from evil sources and are called evil inspiration or temptation (ilq?’). Divine inspiration occurs either through a mediator or directly and without mediator. Therefore, the mediated inspiration are mediated or explained by a mediator, usually an angel. Ilq?’, the exact opposite of ilh?m, is a demonic inspiration. The straggle between angelic and demonic forces, in man’s heart, is an unending straggle. Dhikr (reciting the names of God) pushes the demonic forces away so the angelic ones will become dominant. It happens when all forces of man’s soul completely cooperate with each other, under the dominance of Divine Power (quwwa quds?ya). But when man’s soul engages in sensual desires and ignores God’s remembering the estimative faculty (quwwa wahm?ya) will become dominant and it provides an opportunity for demonic forces. This straggle will continue until one side triumph over the other. However, in most people, because of the dominance of sensual desires, evil forces will become victorious.