تاملي در نظريه مصلحت سلوكيه با رويكردي به آراي امام خميني(س)

Imam Khomeiniʹʹs Approach towards the Theory of the Sulukiyyah Expediency

: مباحث مربوط به مصلحت و مبتني بودن احكام واقعي بر مصالح و مفاسد نفس الامري در علم اصول از اهميت ويژه اي برخوردار است، به نحوي كه پذيرش يا عدم پذيرش آن مي تواند تاثيرات در خور توجهي در فقه و حقوق اسلامي پديد آورد، به ويژه آنكه اگر معتقد به آرايي چون آراي امام خميني باشيم كه مصالح و مفاسد را در حوزه معاملات قابل دسترسي مي دانند . در مباحث مربوط به ظنون و امارات، مساله مربوط به مصلحت‌هاي فايته ( فوت شده) در صورتي كه امارات به خطا روند و به احكام واقعي نرسند همواره ازدغدغه‌هاي اصولييني بوده كه در زمان غيبت قايل به انفتاح باب علم و علمي بوده‌اند. در اين مساله پر اهميت شيخ انصاري( ره) با ابتكار و نظريه‌پردازي مصلحت سلوكيه سعي كرد كه اين مشكل را حل نمايد. لكن نظر او آراي موافق و مخالفي با تقريرات مختلف را در پي داشت. در اين ميان امام خميني، به عنوان يك اصولي داراي ابتكار، تاملاتي را در اين نظريه پردازي مطرح ساخت و سعي نمودكه با واقع‌گرايي بيشتري با اين مساله كه در لبه تيزبين تخطيه و تصويب قرار دارد، برخورد نمايد. در اين مقال كوشش گرديده كه ابعاد اين مساله از حوزه نگاه اصوليين مطرح عصر اخير به ويژه امام راحل مورد تدقيق و بررسي قرار گيرد.

The issue of expediency and basing the real rules on expediencies and corruptions enjoy a special place in Ilm al-Usul in a way it’s acceptance or rejection will effect on Figh and Islamic law particulary if we believe in Imam khomeiniʹs views who holds that expediencies and corruptions are accessible in the field of transactions. The issues of zanun (conjectures) and amarat (signs) pertain to faitah (dead) expediencies which constitute the main concern of Usuli scholars. In this regard Shaych Ansari developed his theory of Sulukiyyah to solve that problem which some were in agreement with him and some others did not agree with him. Imam Khomeini as an Usuli scholar presented his own view to solve this problem. This article is an attempt to study this issue with reference to Imam Khomeiniʹs ideas.