استقلال بازپرس در انجام تحقيقات مقدماتي و تاثير آن در تحقق دادرسي عادلانه

Independence of the of the Office of Interrogation in Prelminary Investigations and its Impact on Realization of a Just Interrogation

استقلال مقام تحقيق (بازپرس) از مقام تعقيب (دادستان)، يكي از جلوه‌هاي مهم تحقق دادرسي عادلانه و از مظاهر اصل بي‌طرفي در دادرسي كيفري محسوب مي‌شود. وحدت مقام تعقيب و تحقيق و اعطاي اختيارات به شخص واحد، باعث تضييع حقوق دفاعي متهم خواهد شد؛ زيرا دادستان به‌عنوان نماينده جامعه، طرف دعواي كيفري محسوب مي‌شود و تعقيب متهم را عهده‌دار است. روشن است كه چنين شخصي نمي‌تواند به‌دليل فقدان وصف بي‌طرفي، امر تحقيق و جمع‌آوري ادله ـ له يا عليه متهم ـ را عهدار‌دار شود. بنابراين، در نظام‌هاي كيفري كه تحقيقات مقدماتي بر عهده دادسراست، در جهت تفكيك مقام تعقيب از تحقيق تا جايي پيش رفته‌اند كه ارجاع امر تحقيق، صدور قرار بازداشت موقت و توزيع پرونده را نيز از دادستان سلب و به قاضي دادگاه واگذار كرده‌اند. همچنين، ارزيابي ادله و گرفتن تصميم نهايي درباره پرونده و سرنوشت متهم، به دست قاضي دادگاه سپرده شده است. در كشور ما در سال 1381، قانونگذار بدون توجه به اين تحولات و با تاكيد بر مقررات حاكم بر نظام تفتيشي مبادرت به احياي دادسرا نمود. بنابراين، دادستان در وضعيت موجود علاوه بر امر تعقيب، گاهي تحقيق از متهم و جمع‌آوري ادله جرم را نيز عهده‌دار است. در اين نوشتار، استقلال مقام تحقيق از مقام تعقيب به‌عنوان يكي از مهم‌ترين مولفه‌هاي تحقق دادرسي عادلانه، بررسي و بر ضرورت آن تاكيد خواهد شد.

Independence of the office of interrogation from that of prosecution is one of the signs of realization of a just interrogation and manifestations of impartiality in penal proceedings. If the same one is both prosecutor and interrogator, rights of the defendants will be infringed. For, the prosecutor, as the representative of society is regarded as a party to the penal case, and should prosecute the accused. Evidently, since he is not impartial, he cannot undertake to interrogate and gather evidence (for or against the accused). Thus, in the penal systems in which prelminary investigations are performed by the prosecutorʹs office, to separate the office of prosecution from that of investigation, they have gone so far that referring the case under investigation, issuance of the order of temporary detention, and distribution of cases should be done by the interrogator, not by the prosecutor.Also evidence should be evaluated by the interrogator, and decision about the case and fate of the accused should be made by him. In 1381 AH solar/2002, in our country, heedless to these points, the legislator put emphasis on the rules of system of inspection, and undertook to revive the prosecutorʹs office. Thus, in the existing situation, in addition to prosecution, sometimes, the prosecutor undertakes to examines the accused and gather evidence of crime. In this writing, independence of the interrogator from prosecutor as one of the important parts of a just investigation will be studied and its necessity will be emphasized.