پست مدرن و دين: تهديد يا فرصت

Postmodern and Religion: an opportunity or a threat

هدف تحقيق حاضر بررسي مفروضات معرفتي عصر پست مدرن و نشان دادن سازگاري آن با دين است.در اين رابطه بيان خواهد شد متفكرين پست مدرن با متمايز ساختن مباني معرفتي خود نسبت به فيلسوفان عصر جديد،جهان بيني جديد و متفاوتي براي انسان مطرح نمودند كه در مقايسه با عصر جديد آدمي آزادي بيشتري بدست مي‌آورد.انسان جهان را خود مي‌سازد نه اينكه پرده ازجهان ساخته شده كنار مي‌گذارد.رواج جهان بيني مذكوردر پست مدرن معلول مباني معرفتي دوره مذكور است.نفي عيني‌‌گرايي معرفتي در مقابل التزام به معرفت‌شناسي قالب‌گرا، نفي‌ نقش منفعلانه و بي‌طرفانه ذهن در فرايند‌ِ معرفت‌ و در عوض التزام به نقش فعالانه‌ آن و نفي استقلال ذهن و عين، نقد مبناگرايي و در نهايت ارايه‌ تصور جديد از حقيقت‌ از ويژگي‌هاي مهم معرفت‌شناسي در عصر پست‌مدرن است. نگرش متفاوت‌ به عقل‌ و منزلت آن و چيستي حقيقت تمايز بنيادي ميان پست‌مدرن و عصر جديد است. در نوشته‌ حاضر ضمن بررسي مختصر مفروضات معرفتي عصر پست‌مدرن، لوازم ديني‌ آن مورد بحث‌ قرار خواهد گرفت. برخي پست‌مدرن را به‌خاطر نوع جهان‌بيني‌اي كه در مقابل انسان معاصر قرار مي‌دهد با جهان‌بيني ديني متعارض‌ مي‌دانند و لذا پست‌مدرن‌ را تهديدي عليه دين مي‌نگرند. برخي مخالف اين نظر‌اند وجهان‌‌بيني پست‌مدرن را زمينه‌‌ساز يك فرصت‌ معرفتي براي دين مي‌دانند. در اين‌ رابطه‌ نشان داده خواهد شد عواملي كه مورد استناد انديشمندان پست‌مدرن قرار مي‌گيرد در آموزه‌هاي ديني نيز مورد استناداست و تلاش فردي مبتني بر عقل به شناخت منتهي نمي‌شود.بلكه معرفت از مقولاتي است كه در تعامل جمعي شكل مي‌گيرد.

The aim of the present paper is to deal with epistemological assumption defended by postmodern thinkers. The writer attempts to display the epistemological consistency between postmodern and religion. In this regard I will articulate that postmodern thinkers distinguishing their epistemological ground offer and introduce a new world view by virtue of which human beings acquire more freedom. Man is not to discover a ready-made universe rather he make his world. This world view has its origin in a particular cognitive view. The main character of postmodern epistemology can be pointed as follow: The denial of objectivism and the acceptance of contextualism,the refusal of passive and neutral role of mind in the process of knowledge, the desire for active role of subject, the denial of dichotomy of subject-object, criticizing of foundationalism and offering a new idea regarding truth. Some thinkers view postmodern as a threat for theistic belief due to its theological consequences. Instead others view postmodern as an opportunity since it produces a new world view. In this paper I will argue for the consistency between postmodern cognitive ground and religion.