ارزيابي روش آبياري سطحي با كاربرد لوله هاي دريچه‌دار و پيشنهادي براي بازنگري ارقام سند ملي آب در استان فارس

An Assessment of the Gated Pipe Irrigation Method and a Recommendation for a Revision of the National Water Document for Wheat in the Province of Fars

روش هاي آبياري سطحي به دليل سرمايه گذاري اوليه ي اندك ، هزينه ي تعمير و نگهداري پايين و نياز به كارمايه ي كمتر نسبت به روش هاي آبياري تحت فشار ، يكي از متداول ترين روش هاي آبياري در دنيا بشمار مي رود . پيشرفت هاي اخير در زمينه ي علوم و فناوري روش هاي آبياري سطحي به گونه ي شايان توجهي برتري سامانه‌هاي تحت فشار را از نظر بازدهي كاهش داده، و يا در برخي موارد اين برتري را از بين برده است . لوله هاي دريچه‌دار (هيدروفلوم) از جمله موردهايي است كه در آبياري سطحي باعث حذف برخي نقاط ضعف اين روش درون مزارع شده است . در اين روش ، لوله‌هاي پلي‌اتيلن نرم مجهز به دريچه‌هاي قابل تنظيم جايگزين نهرچه‌هاي خاكي درون مزارع (جوي هاي درجه ي 4) مي شوند . در اين مطالعه به بررسي بازده ي آبياري و كارايي مصرف آب در روش آبياري سطحي در مزارع با كاربرد لوله‌هاي دريچه‌دار براساس مقادير برآورد شده ي نياز آبي (خالص) زراعت گندم در سند ملي آب براي استان فارس در سال زراعي 84-83 پرداخته شده، و با بكارگيري روش‌هاي علمي و انجام عمليات لازم جهت آماده سازي مزارع در كشت گندم نظير تسطيح ليزري اراضي در دشت هاي داراب(2مورد )، كوار، سروستان و قادرآباد اقدام گرديد . بازده ي آبياري در اين مناطق به ترتيب به 92، 70، 62، 68 و 64 درصد افزايش يافته، و كارايي مصرف آب به ترتيب 2/1، 7/1، 23/1، 17/1 و 85/0 كيلوگرم به ازاي هر مترمكعب آب مصرفي محاسبه شده است . نتايج نشان دادند كه تلفات آب در روش آبياري سطحي مربوط به نوع سامانه نبوده ، بلكه عدم اجراي آن به روش صحيح بيشترين تلفات آب را موجب مي‌شود. با توجه به نوع سامانه ي آبياري و فعاليت هاي زيربنايي انجام شده ، بازده‌هاي متفاوتي در عمليات آبياري بدست مي‌آيد. بدين ترتيب ، لازم است بازده هاي پيشنهادي در سند ياد شده مورد بازنگري منطقه‌اي و محلي قرار گيرد . در اين پژوهش مزيت هاي اجراي روش آبياري سطحي با استفاده از لوله‌هاي دريچه‌دار بررسي شده، و در نهايت پيشنهادهايي براي برآورد صحيح ميزان آب آبياري مورد نياز محصولات گوناگون ارايه شده است تا نسبت به واسنجي ارقام مندرج در سند ملي آب درفارس و ديگر استان‌ها اقدام گردد.

Surface irrigation is the most common watering technique due to its lower cost of installation and the lower energy requirement as compared with the methods requiring mechanical pressure. Recent advances have upgraded the efficiency of this technology on a par with the pressurized systems, of which the gated pipes (hydro-flumes) have made the most significant contribution, as the flexible polyethylene pipes have replaced the 4th order laterals. Application efficiency (AE) and water use efficiency (WUE) of wheat, based on the net water requirement as recommended by the National Document of Wheat in the Province of Fars (NDWPF), were studied at 5 locations: Darab 1&2, Kavar, Sarvestan, and Qaderabad. When the best management practices, such as laser leveling were implemented, A E was 92, 70, 62, 68, and 64 %, and WUE was 1.20, 1.70, 1.23, 1.17, and 0.85 kg m-3 in those locations, respectively. These results indicate that water loss is independent of the installed irrigation system; mismanagement is the root of the problem. As these results are drastically different from those the NDWPF, a revision of this document is highly recommended