بررسي سازواري مدعاي نظريه‌هاي رقيب برنامه درسي براي تربيت شهروند دمكراتيك با تكيه بر روايتي شوآبي

Investigation of the compatibility of claims in rival curriculum theories for democratic citizenship based on a Schwabean perspective

اين بحث بر اين فرض استوار است كه تربيت شهروند دمكراتيك امري مطلوب و خواستني از منظر ديني است. در توضيح اين فرض آمده است كه بنيانگذار «جمهوري اسلامي» ايران بر پايه الهيات سياسي خود با تاكيد بر اين مفهوم تركيبي، به عنوان يگانه نام معتبر براي نظام در شرف تاسيس بر پايه اسلام، در واقع مردم سالاري ديني يا به بيان دقيق‌تر «دمكراسي اسلامي» يا «اسلام دمكراتيك» را بنيان گذاشت. او بدين گونه اسلام استبدادي را به لحاظ مفهومي به رسميت شناخته و خواهان جلوگيري از رواج آن قرايت از اسلام شده است. تربيت شهروند دمكراتيك همچنين ضروري عصر جديد دانسته شده است كه از اين منظر پديده‌اي جهاني است. منظور از عصر جديد عصري است كه با صفت عصر انقلاب اطلاعات و ارتباطات شناخته شده و در آن جريان آزاد اطلاعات بنيان نظام‌هاي اجتماعي ديكتاتوري و استبدادي را سست و لرزان ساخته است. از سوي ديگر در گستره نظريه‌هاي هنجاري برنامه درسي به مواردي برخورد مي‌كنيم كه در عين تضاد و تقابل با يكديگر، جملگي با صراحت مدعي يك هدف هستند. رسالت نظام آموزشي بر پايه اين نظريه‌ها تربيت افرادي است كه بتوانند جامعه دمكراتيك را پايه گذاري نموده، آن را استمرار بخشند. نگارنده سه نظريه را شناسايي نموده است كه واجد اين ويژگي هستند. به ديگر سخن، هدف تربيت شهروند دمكراتيك به طور مشترك توسط اين سه نظريه هنجاري برنامه درسي تعقيب و ترويج مي‌شود. گوهر شهروندي دمكراتيك در اين نوشتار برخورداري از شايستگي عمل فكورانه دانسته كه مستقيماً از انديشه‌هاي شواب و نظريه پركتيكال او وام گرفته شده است. بدين ترتيب نظام‌هاي آموزشي مدعي دمكراسي، بايد بتواند شهرونداني را ترببت نمايند كه كنشگر فكور باشند. اين قرايت پايه قضاوت پيرامون نظريه‌هاي سه گانه برنامه درسي و تحليل ظرفيت‌هاي مندرج در هر يك از سه نظريه برنامه درسي شده است. قضاوت نهايي نگارنده آن است كه نظزيه پيشرفت گرايي از گونه‌اي برنامه درسي حمايت مي‌كند كه با دستيابي به شايستگي عمل فكورانه هم‌خواني دارد

This essay is predicated on the assumption that pursuing the goal of democratic citizenship is acceptable within an Islamic view of education. To justify this claim the appeal, among other evidences, is made to the analysis of the term of Islamic Republic coined by the founder of this political system. The bulk of the paper, then, focuses on three rival curriculum theories with the common ideal of democracy as the preferred social order. The three theories are rational humanism, critical and progressivism. To assess the viability of the common claim to democracy and nurturing the quality of democratic citizenship, the author has suggested the criteria of deliberation derived from Schwab’s practical perspective. The scrutiny that followed based on this novel criteria led to the conclusion that progressivism fares more adequate than the other two theories.