سنجش آسيب‌پذيري سكونتگاه‌هاي روستايي ناحيه ولشت از مخاطرات زميني

Geo Hazard Vulnerability Assessment of Rural Settlements in Valasht Area

شناخت آسيب‌پذيري جمعيت و گروه‌هاي انساني به عنوان اقدامي ابزاري در راستاي پيشگيري از زايش فاجعه مبتني بر زيستن در نواحي پر خطر مطرح است. به بيان ديگر زيستن در بستر مخاطره‌آميز طبيعي به طور لزوم به معناي خسارت‌بار بودن و آسيب‌پذيري نيست بلكه آن‌چه منجر به ايجاد خسارت ناشي از رويداد مخاطرات مي‌شود، نوع زيستن و ميزان شناخت و درك جمعيت مستقر از درجه مخاطره‌آميز بودن و مآلا ميزان آسيب‌پذيري است. تحليل آسيب‌پذيري كانون‌هاي جمعيتي واقع در پهنه پرخطر اقدامي علمي براي فراهم‌سازي زيرساخت اطلاعاتي مناسب از درجه و ميزان خطرپذيري از رخداد مخاطرات در مقياس خانوار – واحد مسكوني است. مبتني بر چنين ديدگاهي مساله تحليل آسيب‌پذيري ناشي از مخاطرات زميني در ناحيه پر مخاطره و هم‌چنين پرجاذبه ولشت در البرز مركزي را مورد توجه قرار گرفته است. به اين ترتيب نخست به كمك پايگاه اطلاعات مكاني داده ايجاد شده در محيط GIS، پهنه‌بندي دو مخاطره لغزش و لرزش در ناحيه صورت گرفت، سپس از طريق تكنيك ابداعي فاكتورهاي اثر گذار اين دو مخاطرات در ايجاد و همزادي با ديگر به منظور توليد نقشه مخاطرات زمين استخراج شده است. نقشه مخاطرات زميني با نقشه توليدي الگوي توزيعي واحدهاي مسكوني كه اطلاعات كيفيت بنا و جمعيت ساكن در آن از طريق پيمايش ميداني تا مين شده، به منظور تبيين آسيب پذيري اين دو گروه، هم نهاد گرديد. استخراج عرصه متعلق پهنه در معرض مخاطره زميني نشان داد كه از مجموعه مساحت محدوده حدود نيمي (4/49درصد) در پهنه‌هاي نسبتاً پر خطر؛ 8/36 درصد در عرصه‌هاي پرخطر؛ 5 درصد بسيار پرخطر و نزديك به 9 درصد در پهنه‌هاي نسبتاً كم خطر واقع شده است. يافته تحقيق مويد آسيب پذير بودن كليه مساكن و جمعيت ساكن در آن با درجه آسيب پذيري متفاوت است. به طوري كه قريب به نيمي از واحدهاي مسكوني و جمعيت منطقه از آسيب پذيري متوسط برخوردار بوده و نيمي ديگر واجد درجه آسيب پذيري زياد تا بسيار زياد مي‌باشند.

Human and establishment risk assessment study over the vulnerable area is a scientific tool to control damage and disaster managing. Livings in vulnerable areas are not equal to demerge and disaster, as we can manage all necessary elements and factors that can reduce the degree of risk affected from hazards events. This can be done based on detailed information provided from all settlements and population taken place in vulnerable area. This information usually comes out of large scale local study in hazard potential and human at risk. The present study deals with vulnerability assessment and risk analysis over Valasht, the most hazardous area in Central Alborz- North Iran. The set of spatial data was provided and processed over GIS environments for land slide hazard zonation and earthquake risk mapping. In next steps, these two maps were superimposed for Geo-hazard mapping based on score factor of hazard reactivation (earthquake effected to landslide). Settlement structure inventory map and population livening over there was provided after several field investigations and data collections. This map was digitally overplayed to Geo-hazard map for identifying the people and buildings at risk. The results showed that 50 percent of the people and establishments in the area are highly at risk.