ارزيابي توان اكولوژيكي و اولويت‌بندي پهنه‌هاي مستعد اكوتوريسم (مورد مطالعه: شهرستان مينودشت)

Ecological Capability Evaluation and Prioritization of Capable Zones for the Purpose of Ecotourism Development (A case study of Minoodasht area)

لازمه گريز از پيامد‌هاي نامطلوب گردشگري و دست‌يابي به الگوي بهينه توسعه مقصد گردشگري، برنامه‌ريزي زمين و ارزيابي توان اكولوژيكي است. شهرستان مينودشت با در‌برداشتن پارك ملي، مناطق حفاظت‌شده، پارك‌هاي جنگلي و آبشار‌هاي زيبا، از ظرفيت بالايي در توسعه اكوتوريسم برخوردار است؛ اما پاك‌تراشي جنگل‌ها، جاده‌سازي و تغيير كاربري‌ها در عرصه‌هاي طبيعي موجب عدم تطبيق فعاليت‌ها با ساختار‌ها شده است. بنابراين، به‌منظور توسعه پايدار اكوتوريسم در اين شهرستان، نياز به ارزيابي توان اكولوژيكي و اولويت‌بندي گزينه‌هاي توسعه است. در اين پژوهش، با به‌كارگيري GIS و با استفاده از مدل اكولوژيكي مربوطه، پهنه‌هاي مستعد اكوتوريسم متمركز و گسترده شناسايي شدند. از 1362 واحد زيست‌محيطي شناسايي‌شده در منطقه، 83 واحد به مساحت? km?^211 توان اكوتوريسم متمركز و 1036 واحد به مساحت? km?^21355 توان اكوتوريسم گسترده داشتند و 243 واحد به مساحت? km?^2 219 مستعد اكوتوريسم نبودند. سپس، پهنه‌هاي مستعد اكوتوريسم متمركز با استفاده ازAHP و با در‌نظر گرفتن معيار‌هاي جاذبه‌هاي طبيعي و فرهنگي، تسهيلات و امكانات، دسترسي و نزديكي به سكونتگاه اولويت‌بندي شدند. منقطه باقرآباد اولويت اول توسعه اكوتوريسم متمركز را به‌دست آورد.

In order to prevent negative impacts of tourism, ecological capability evaluation and land planning is necessary, which leads to optimized development pattern of tourism destination. National park, protected areas, forests and beautiful waterfalls, in Minoodasht area has high potential in ecotourism development, but removing forests, building new roads, change of land use in forests and protected areas, has caused incompatibility between activities and structures in this area. Hence, to sustainably develop ecotourism in this area, ecological capability evaluation and prioritizing capable zones for ecotourism is necessary. In this research, GIS and related ecological model is used to identify intensive and extensive ecotourism capable zones. From 1362 recognized environmental units in Minoodasht County (with an area of 1576 ?km?^2), 83 units with an area of 11? km?^2 had capability for intensive ecotourism, 1036 units with an area of 1355? km?^2 had capability for extensive ecotourism, and 243 units with an area of 219? km?^2 werenʹt capable for ecotourism. Afterwards 4 intensive ecotourism development capable zones, were prioritized using AHP and considering natural and cultural attractions, facilities and amenities, accessibility, and distance to residential areas criteria.