پارامترهاي شوري و سديمي بودن در برخي خاك هاي متاثر از نمك دشت تبريز

Salinity and Sodicity Parameters in Some Salt-Effected Soils of Tabriz Plain

چكيده شوري و سديمي بودن خاك بسته به روش و هدف اندازه گيري با پارامترهاي مختلفي بيان مي شوند. برخي محققان سعي كرده اند تا از طريق برقراري ارتباط بين پارامترهاي مزبور، پارامترهايي را كه اندازه گيري مستقيم آنها وقت گير، پرهزينه يا توام با خطاست، از پارامترهاي سهل الوصولتر برآورد نمايند. اين معادلات عام نبوده و ممكن است بسته به نوع خاك متفاوت باشند. هدف از اين تحقيق جستجوي روابط ساده اي است كه با استفاده از آنها بتوان شاخصهاي متداول شوري و سديمي بودن خاك هاي متاثر از نمك دشت تبريز را به طور قابل قبولي برآورد كرد. بدين منظور تعداد 30 نمونه مركب خاك از منطقه مزبور جمع آوري گرديد. نتايج اندازه گيري ها نشان داد كه پارامترهاي شوري (TSS، قدرت يوني، غلظت يونهاي كلرايد و سديم) و حتي سديمي بودن ( SAR وESP) با EC عصاره اشباع (( ECe در ارتباط نزديك هستند. روابط زير براي برآورد پارامترهاي قدرت يوني (1-mmol L )، TSS ) 1-mmolcL) و SAR 5/0 ) 1-mmol L) با استفاده از ECe (dSm-1) در خاك هاي مورد بررسي پيشنهاد مي شوند: (57= SEE و 991/0=2R، ECe1/19= I) ، (9 /30= SEE و 994/0= 2R , 13/1 ECe 56/7= TSS) و (3 /11= SEE و 916/0= 2R 925/0 ECe 44/1= SAR). همچنين نتايج نشان داد كه pH عصاره اشباع (برخلاف pHگل اشباع) با غلظت بي كربنات همبستگي معني دار مثبتي داشته و مقدار عددي آن ممكن است كمتر يا بيشتر از pHگل اشباع باشد كه بستگي به ميزان شوري خاك دارد .

Abstract Salinity and sodicity are expressed in a number of ways, depending on the method and purpose of the measurements. Some researchers attempt to estimate the parameters which can be time consuming, expensive and linked with error from easy- to- obtain parameters. However, these relationships are not universal and, may also vary depending on the type of soil. The aim of this study was to find simple equations in order to estimate the salinity and sodicity parameters for the salt-affected soils of Tabriz plain. For this purpose 30 composite soil samples were taken from the area. According to the results, salinity (TSS, ionic strength and concentration of chloride and sodium ions) and even sodicity (SAR and ESP) parameters are in close relation with the ECe. The following equations are proposed for estimating parameters of ionic strength (mmol L-1) TSS (mmolc L-1) and SAR (mmol L-1 )0.5 from ECe(dS m-1) : I=19.1 ECe ( R2=0.991 ,SEE=57), TSS=7.56 ECe1.13 (R2=0.994 ,SEE=3.9) and SAR= 1.44 ECe0.925 (R2=0.916 ,SEE=11.3) .The data showed that there is a significant positive relationship between pH of saturation extract (in contrast to pH of saturation paste) and bicarbonate concentration. Moreover, this pH may be greater or lower than the pH of saturation paste, depending on the degree of salinity