ارزيابي ژيومورفولوژيكي بخشي از مسير راه تبريزـ مرند در گردنه پيام در شمال غرب ايران

A Geomorphological Assessment of a Part of Tabriz ـ Marand Roadline in Payam Pass (Northwest of Iran)

جاده تبريز‌ـ‌ مرند، در بخشي از مسير خود با عبور از گردنه استراتژيك پيام، جلگه صوفيان و تبريز را به دشت مرند ارتباط مي‌دهد. در اين مسير، جاده از زمينهايي عبور مي‌كند كه ارتفاع زياد، گسترش نهشته‌هاي سطحي كواترنر، دامنه‌هاي ناپايدار و فعاليت فرايندهاي ژيومورفولوژيكي متعدد از ويژگيهاي آن است. علاوه بر اين، وقوع سيلابها و روانه‌هاي خرده‌سنگي، حركات توده‌اي، وجود گسلهاي فعال، فرسايش قهقرايي و عملكرد نادرست انسان در بهره‌برداري از امكانات منطقه، اجراي طرحهاي عمراني از قبيل راه‌سازي را با مشكلاتي مواجه ساخته است. شناسايي دقيق مسير و ارزيابي ژيومورفولوژيكي آن، بررسي آثار ژيومورفيكي ايجاد خطوط ارتباطي و شناسايي مخاطرات طبيعي ناشي از عوامل ژيومورفولوژيكي، اهداف اين تحقيق را شامل مي‌شوند. اين تحقيق اهميت توجه به فرايندهاي ژيومورفولوژيكي را در مهندسي راهسازي و همچنين برنامه‌ريزيهاي آمايش سرزمين در مناطق مشابه، تبيين مي‌كند و بر توانايي و نقش داده‌هاي ژيومورفولوژيكي در طراحي راههاي ارتباطي تاكيد دارد.

TabrizـMarand road is a remarkable strategic road which provides a surface link between the lowlands of Tabriz and Marand plains. This is achieved by a crossing of the Payam pass. The study area is characterised by high mountains, Quaternary sediment deposits, slope instability and active geomorphologic processes. The problems for road construction and other improvement activities have been compounded by floods, debris flows, mass wastings, tectonic activity, retrogressive erosion and human incorrect repairs. This paper is mainly concerned with investigation and evaluation of geomorphologic problems, geomorphic effects of roadline construction and other engineering activities, and environmental hazards resulting from geomorphological factores. This survey clearly reveals the importance of a good appreciation of geomorphological processes to road construction in high mountains. It also indicates the potential for geomorphological inputs to road and highway design.