آثار يخساري در ايران

Ice Capes Evidences in Iran

بررسي آثار مورفولوژيكي يخبندانهاي كواترنر ايران موضوع مورد علاقه بسياري از محققان بوده است كه مي‌توان شروع آن را به ژاك دومرگان ‌(1890م.) نسبت داد. در اين ميان رديابي پاره‌اي از پديده‌ها سهلتر بوده و پاره‌اي ديگر به‌واسطه غير محتملتر بودن آن كمتر مورد ارزيابي محققان قرار گرفته است. از آن جمله مي‌توان به‌وجود آثار يخسارها يا كلاهكهاي يخي اشاره كرد. بررسي و تحليل آمار اقليمي ثبت شده فعلي در ايران از يكسو و وجود نقاط يا محلهايي كه نسبت به نواحي مجاور از نظر برودتي تفاوتهاي چشمگيري از خود نشان مي‌دهند، سبب شد كه نظر ژيومورفولوژيستها به اين نقاط جلب شده و پراكندگي آنها در ايران مشخص شود. بديهي است با توجه به تخمينهاي دما و حرارت محيطي در گذشته، مي‌توان حدس زد كه اين نقاط در گذشته (در دوره‌هاي سرد) نسبت به نقاط مجاور از خود ويژگيهاي برودتي بيشتري نشان مي‌داده‌ا‌ند و چنانچه از نظر توپوگرافي نسبتاً هموار و دماي آنها مشابه ارتفاعات براورد شود؛ در اين صورت احتمال وجود كلاهكهاي يخي در عصر يخبندان در آنها افزايش پيدا مي‌كند. لازم به ذكر است كه اين مقاله از يك طرح تحقيقاتي گرفته شده و با حمايت مالي وزارت نيرو به انجام رسيده است؛ همچنين با اتكا به روش رايت و تحليل رقومي داده‌هاي هواشناسي مضبوط نسبت به بازسازي شرايط دمايي در دوره سرد اقدام صورت گرفته است؛ سپس با تعيين گستره آن در ايران نسبت به رديابي آثار يخسارهاي محتمل در زاگرس اقدام شده است. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد، كه آثار اين پديده در دشت نمدان فارس به استناد براورد‌هاي اقليمي شواهد مورفيك ارضي و پاره‌اي شواهد رسوبي وجود دارد. بنابراين شايان ذكراست كه با اين روش، وجود آثار يك پهنه يخي (يخسار) براي اولين بار در ايران به اثبات مي‌رسد.

Investigation of the morphological evidences on the quaternary glacial of Iran has been of interest to many researches. However, the origin of such studies can be attributed to Domorgan (1890) and Bobek (1955). In the same vein, over the past ten years, Iranian researchers have conducted deeper studies on the changes in the climatic conditions of Iran in the quaternary. The analysis of the obtained climatic data currently registered in Iran, on one hand, and the existence of locations with remarkable differences in terms of temperature with adjacent regions, on the other, have attracted the attention of geomorphologists to such areas, as well as to their distribution in Iran. It is evident that, by focusing on the estimated environmental temperature, one can guess that these areas have also had greater temperature characteristics during the cold periods in the past relative to their adjacent regions. The regions which show greater temperature than their adjacent areas are called cold troughs. If the annual temperature of these cold troughs is less than 5?c and their surfaces are flat, then we can formulate a hypothesis for the existence of ice capes. This paper aimed at identifing the cold troughs in Iran and investigating their geomorphic characteristics in order to find evidences on the possibility of the existence of previous ice caps in these areas. The results revealed, for the first time, the presence of ice caps evidence over Namdan Plain.