«تفويت منفعت مالك»، ضابطه‌اي براي جبران خسارت ناشي از نقض حق اختراع در حقوق ايران و آمريكا

Patentee’s Lost profits, as a Criterion for Remedies due to Infringement of Patent in Iran and US law

چون بخش عمده خسارت ناشي از نقض حق اختراع، خسارت وارد به منفعت است ضابطه‌مند كردن جبران آن‌ها ضروري است. نظام حقوقي آمريكا منافع تفويت‌شده مالك و حق‌الامتياز متعارف را به‌عنوان دو ضابطه تعيين خسارت پذيرفته است. ضابطه اول طبق روش چهار مرحله‌اي پاندويت (در صورت اثبات وجود تقاضا در بازار، موجود نبودن كالاي جانشين در بازار، توان مالك براي توليد كالاي موضوع اختراع و اثبات ميزان سود) مورد استفاده قرار مي‌گيرد. طبق اين ضابطه، تنها منافعي قابل جبران هستند كه مقتضي آن‌ها موجود و مانع آن‌ها مفقود باشد و در صورت عدم اثبات يكي از شروط پاندويت يا در صورت درخواست زيانديده، خسارت براساس حق‌الامتياز متعارف تعيين مي‌شود. در حقوق ايران، تفكيك منافع قابل جبران از منافع غيرقابل جبران همانند حقوق آمريكا است و بخشي از منافع آينده طبق قاعده تفويت، قابل جبران است؛ يعني منافع ناشي از حق اختراع به سه دسته موجود، در حكم موجود و احتمالي تقسيم مي‌شود. منافع دسته دوم كه مقتضي آن‌ها موجود و مانع آن‌ها مفقود است مانند دسته اول قابل جبران هستند، چون عرفاً در حكم موجودند. منافع دسته سوم به دليل نبودن مقتضي يا وجود مانع قابل جبران نيستند.

Since the majority of damages due to infringement of patent are lost profits, it is essential to govern its compensation. The US legal system has admitted the owner lost profits and reasonable royalty as two criteria for determining compensation. According to 4-staged Panduit’s way, in case of existence of demand in the market, absence of substitute in the market, patenteeʹs ability to meet demand and proving profit margin, the 1st criterion is exploited. According to lost profits, only those profits can be compensated whose causes are available and the obstacle is absent. In case that even one of the Panduit’s requirements is not met or, at the request of the patentee, the amount of compensation is determined in compliance with the reasonable royalty. In Iranian law, separation of remediable and irremediable profits is treated like that of the USA, and only part of the future profits is remediable according to the principle of lost profits. In other words, patent profits fall into 3 categories as existing, pseudo-existing and probable. The 2nd category whose cause is available and the obstacle is absent, is remediable like the 1st category, as it can be commonly considered pseudo- existing, whereas the 3rd category is irreparable due to the absence of causes or presence of obstacle.