عدم تطابق خشكسالي هواشناسي و خشكسالي هيدرولوژيكي در دو حوزه آبريز همجوار در دامنه شمالي شيركوه يزد

UNCONFORMITY IN METEOROLOGICAL AND HYDROLOGICAL DROUGHT IN TWO NEIGHBORING BASIN AT NORTH MOUNTAIN SLOPE OF SHIRKOH YAZD

خشكسالي يكي از بلاياي طبيعي است كه با خسارات مالي و جاني فراواني همراه است،اين پديده تحت هر رژيم بارش و رژيم دمايي به وقوع مي پيوندد. ارايه يك تعريف مورد قبول عام در مورد خشكسالي وجود ندارد زيرا نزد افراد با تخصص هاي مختلف داراي معاني متفاوتي است و در منابع علمي به رخداد خشكسالي هواشناسي،هيدرولوژيكي و كشاورزي اشاره شده است،خشكسالي هواشناسي را كمبود غير نرمال و طولاني مدت بارش گويند،خشكسالي هيدرولوژيكي به كاهش چشمگير سطح آب درياچه ها،رودخانه ها ،مخازن و غيره مربوط است و خشكسالي كشاورزي شرايطي است كه ميزان رطوبت موجود درخاك براي محصول ناكافي است. موضوع اين مقاله بررسي و مقايسه عدم تطابق روند خشكسالي هواشناسي و خشكسالي هيدرولوژيكي در دو حوزه آبريز همجوار در دامنه شمالي شيركوه يزد است.در ابتدا خشكسالي هواشناسي با استفاده از روش گيپس و ماهر و خشكسالي هيدرولوژيكي با استفاده از روش نمره استاندارد z محاسبه و در ادامه نيز وجود يا عدم وجود روند خشكسالي هواشناسي و خشكسالي هيدرولوژيكي با استفاده از تحليل همبستگي در سطح دو حوزه آبريز اسلاميه و فخرآباد واقع در دامنه شمالي شيركوه يزد مورد بررسي،تحليل و مقايسه قرار گرفته است. براي انجام اين تحقيق از داده هاي بارندگي سالانه 2 ايستگاه بارانسنجي وابسته به وزارت نيرو در طي يك دوره مشترك آماري 30 ساله و داده هاي هيدرومتري 2 ايستگاه اسلاميه و فخر آباد دوره هاي آماري به ترتيب 26 و 28 ساله استفاده به عمل آمده است. نتايج تحقيق نشان مي دهد كه از اين نظر تفاوت هاي چشمگيري در دو سطح دو حوزه آبريز وجود دارد،عليرغم اينكه روند خشكسالي هواشناسي در هر دو ايستگاه بارانسنجي اسلاميه و فخرآباد مورد تاييد قرار نگرفت،اما روند خشكسالي هيدرولوژيكي در ايستگاه هيدرومتري اسلاميه مورد تاييد و در ايستگاه هيدرومتري فخرآباد مورد تاييد قرار نگرفت ،همچنين وجود رايطه قوي و معنادار بين ميزان بارش و دبي در ايستگاه هيدرومتري فخرآباد تاييد و در ايستگاه هيدرومتري اسلاميه تاييد نشد.

Drought is a natural disaster which can lead to human and economic losses. This phenomenon takes place under different climatical system. There is not a general agreement about the definition of drought, because it depends on different spcialists as they have been pointed to meteorological , hydrological and agriculturaldroughts in scientific references. Meteorological drought is experienced only when rainfall deviates appreciably below normal. Hydrological drought is referrd to a periodical shortage of water resources for different activities in a given time. Agricultural is caused by an inadequate availability of soil-water over a critical period and this condition also depends on plant species and soil types. This paper attempt to compare between meteorological and hydrological drought in neighboring two basin placed on north mountain slope Shirkoh Yazd. To get a precise result ,gibbse-maher method for meteorological drought determination,and Z score to determine hydrological drought is used. For this purpose, the rain data at 2 raingauge station for a period 26 year(Eslamiea) and 28 year (Fakhrabad)is collected and analyzed. Reasearch findings show that there is a major difference between two basins.the trend in hydrological drought at Fakhrabad was not confirmed while it is confirmed in Eslamiea. There is a difference between hydrological drought in two basins ,too,it means that they are topsyturvy . There was no strong,significant relationship between debi and rain amounts in Eslamiea basin but confirmed in Fakhrabad basin.