ارزيابي مقاومت به سرماي رشد ساقه‌چه در برخي از ارقام برنج در مرحله جوانه‌زني

Evaluation of Cold Tolerance of Coleoptile Growth In Some of Rice Cultivars at Germination Stage

در تحقيق حاضر تاثير سرما روي رشد ساقه‌چه‌ در 18 ژنوتيپ برنج در قالب دو آزمايش جداگانه مورد بررسي قرار گرفت. آزمايش اول به صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار اجرا شد. در اين آزمايش، دو فاكتور شامل ژنوتيپ در 18 سطح و درجه حرارت در پنج سطح دمايي (9، 13، 17، 21 و C° 25) بود. در دماي C° 9، بذور ژنوتيپ‌ها جوانه‌ نزدند. پس از پايان اعمال هر تيمار دمايي، طول ساقه‌چه در گياهچه‌ها اندازه‌گيري شد. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه اثر دما، ژنوتيپ و اثرمتقابل دو فاكتور بر طول ساقه‌چه در سطح احتمال 1 درصد معني‌دار بود. اعمال تنش سرما موجب كاهش طول ساقه‌چه در ارقام مورد مطالعه شد. دو رقم تايچونگ و صدري بيشترين ميزان طول ساقه‌چه را در سه درجه حرارت 13، 17 و C° 21 نشان دادند. درصد كاهش طول ساقه‌چه از مقايسه طول ساقه‌چه تحت تاثير دو تيمار دمايي 13 و C° 25 محاسبه شد. ميزان كاهش طول ساقه‌چه در ارقام هاشمي، گرده و نعمت كمتر از 10 درصد بود كه نشان مي‌دهد اين ارقام جز ارقام مقاوم به سرما ‌بودند. آزمايش دوم به صورت طرح پايه بلوك كامل تصادفي در سه تكرار انجام شد. در اين آزمايش، بذور ابتدا به مدت 72 ساعت در دماي C° 25 قرار داده ‌شدند و سپس به مدت 96 ساعت دما روي C° 10 تنظيم شد. دما مجدداً به C° 25 افزايش داده شد و به مدت 72 ساعت تيمار دمايي C° 25 روي گياهچه‌ها اعمال گرديد. طول ساقه‌چه‌ها در دو مرحله شامل پس از اعمال دماي C° 10 به مدت 96 ساعت (طول 1) و اعمال دماي C° 25 به مدت 72 ساعت (طول 2) اندازه‌گيري شد. اختلاف طول ساقه‌چه در دو مرحله محاسبه و تحت عنوان رشد مجدد ساقه‌چه ناميده شد. تجزيه واريانس نشان داد كه اثر ژنوتيپ بر رشد مجدد ساقه‌چه معني‌دار بود. بر اساس دو صفت كاهش طول ساقه‌چه و رشد مجدد ساقه‌چه، رقم گرده به عنوان رقم خيلي مقاوم تشخيص داده شد.

In this research the effects of cold were evaluated on coleoptile growth of 18 rice genotypes in two separate experiments. The first experiment was carried out as factorial based on randomized complete block design with three replications. In this experiment, two factors were including genotypes at 18 levels and temperature at 5 levels (9, 13, 17, 21 and 25 C°). The seeds of genotypes don’t germinate at 9 C°. The length of coleoptile was measured in plantlets at the end of using of each temperature factor. Analysis of variance revealed that the effect of temperature, genotype and interaction effects of two factors were significant on length of coleoptile at 1% probability levels. The low temperature treatments decreased the growth of coleoptile in all of the studied cultivars. Taichung and Sadri showed a significantly bigger coleoptile length at the three low temperature treatments including 13, 17, 21 and 25 C°. The percentage of coleoptile reduction was calculated form comparison of the length of coleoptile at 13 and 25 C°. The coleoptile reduction rate was lower than 10 percentages in Hashemi, Gerde and Neamat, indicating these varieties as tolerant varieties to cold stress. Second experiment was carried out on randomized complete block design with three replications. In this experiment, the seeds were placed in 25 C° for 72 h and then the temperature was adjusted to 10 C° for 96 hr. Temperature was further increased to 25 C° and treated plantlets to this temperature for 72 h. The length of coleoptile was measured in two stage contain after 10 C° for 96 hr (length 1) and 25 C° for 72 hr (length 1). The difference between these two lengths were calculated and called coleoptile regrowth. Analysis of variance indicated that the effect of genotype were significant on coleoptile regrowth. Gerde was as a tolerant variety due to percentage of reduction in coleoptile length and coleoptile regrowth.