نقد و بررسي مناظره سيرافي با متّي در نقد منطق

An Examination of Sayrafi’s Discussion with Matta on the Value of Logic

منطق تكويني از نظر تاريخي، همزاد انديشه بشري است. اما تدوين قواعد منطق بنابر قول مشهور، نخست به دست ارسطو صورت گرفته است. پس از او، شاگردان و پيروان وي به شرح و تفسير آن پرداختند و مجموعه كتاب‌هاي منطق ارسطويي را گردآوردند و آن را ارغنون ناميدند. از همان زماني كه ارسطو منطق را تدوين كرد, اين علم در كانون انتقاد قرار گرفت. شكاكان، سوفسطاييان و رواقيان، از جمله معاصران ارسطو و تابعان او هستند كه بر منطق انتقاداتي داشته‌اند. پس از ترجمه منطق ارسطويي به زبان عربي در جوامع اسلامي بر منطق ارسطويي اشكال‌هايي وارد شده است. منتقدانِ منطق با تخصص‌ها و مذهب‌هاي مختلف فكري و عقيدتي و با انگيزه هاي گوناگون به مخالفت با منطق برخاسته‌اند. از ميان منتقدان مسلمان منطق ارسطويي مي‌توان سيرافي, ابن‌تيميه, ابن‌قيم جوزيه, ابن‌خلدون, سيوطي و استرآبادي را نام برد. در اين مقاله، شبهه‌ها و اشكال‌هايي كه ابوسعيد سيرافي بر منطق ارسطو وارد كرده است و نيز پاسخي كه منطق‌دانان از جمله متي بن يونس به اين شبهه‌ها داده‌اند بررسي خواهد شد.

Albeit, historically speaking, logic is as old as man and his thought, Aristotle is said to be the first philosopher who formulated logical rules and his pupils and followers completed the task with their expositions and commentaries, which resulted in a collection of books they named Organon. Ever since its appearance at the hand of Aristotle, logic was subject to criticism. Skeptics, sophists and stoics, among Aristotle’s contemporaries had a critical outlook towards logic. Similarly, after logic was translated into various languages including Arabic, Persian, English and German, it was faced with severe objections in Islamic and Western circles. Critics of logic, with different specialties, intellectual and ideological outlook and motifs have expressed their disapproval of logic. One can name Sayrafi, Ibn Taymiyayah, Ibn Qayyim Jawziya, Ibn Khaldun, Suyuti and Astar?b?di Istrabadi as Muslim critics of Aristotelian logic. The present writing attempts to look at Sayrafi’s objections against Aristotelian logic and assess the answers given by logicians to these objections.