اثر مديـريت زراعي بر تغـذيه نيتروژني و عملكرد كلزا (Brassica napus L.) در گرگان

Effects of Agricultural Management on Nitrogen Nutrition and Yield of Canola (Brassica napus L.) in Gorgan

اثرات مديريت زراعي بر تغذيه نيتروژني و عملكرد دانه در كلزا، در مزارع شهرستان گرگان، طي آزمايشي به صورت آشيانه اي و در قالب طرح كامل تصادفي در سال زراعي 1389- 1388 ارزيابي شد. در اين آزمايش، 15 مزرعه كه در سه سطح مديريت خوب، متوسط و ضعيف طبقه بندي شدند، در چهار مرحله نموي مورد ارزيابي قرار گرفتند. در طول سال آزمايش، با هدف كمّي سازي مديريت زراعي، پرسش نامه هايي نيز با كمك كشاورزان تكميل گرديدند. بر اساس نتايج به دست آمده، سطوح مديريت مورد بررسي از نظر شاخص تغذيه نيتروژن، تراكم بوته، عملكرد ماده خشك، عملكرد دانه و شاخص برداشت داراي تفاوت معني دار (P < 0.01) بودند. با وجود آن كه مقادير شاخص تغذيه نيتروژن در مزارع با سطح مديريت خوب بالاتر از ديگر سطوح مديريت بود، اما در طول فصل رشد و در هر سه سطح مديريت، ميزان اين شاخص كمتر از يك برآورد شد، كه نشان دهنده محدوديت در رشد و عملكرد گياه به دليل كمبود نيتروژن است. البته اين نتايج احتمالاً تنها عامل در اثر محدود كنندگي نيتروژن نبود و ساير عوامل مديريتي همانند خاك ورزي، تاريخ كاشت، ارقام كشت شده، تراكم بوته، مبارزه با علف هاي هرز و آفات و در نهايت آبياري در مرحله جوانه زرد اثرگذاري بيشتري داشتند. كنترل بهتر عوامل ياد شده در سطح مديريت خوب، موجب افزايش 60 درصدي توليد دانه در اين سطح نسبت به سطح مديريت ضعيف شد. بنابراين، مي توان با انجام تغييرات در روش هاي مديريت زراعي، در آينده شاهد افزايش توليد داخلي و در نتيجه كاهش وابستگي كشور به واردات روغن شد.

To assess the effects of management factors on nitrogen nutrition and seed yield of rapeseed farms in Gorgan areas, an experiment was conducted as a nested model arranged in a randomized complete block design (RCBD) with three replications in 2010. Fifteen canola fields were classified at three levels of management (optimum, medium, minimum) studied at four growth stages. Questionnaires were filled out by farmers for the quantification of agricultural management levels during the experiment. The results showed that levels of management for nitrogen nutrition index, plant density, dry matter yield, seed yield and harvest index were different significantly (p < 0.01). Although quantities of nitrogen nutrition index (NNI) were higher in optimum level of management than the medium and minimum levels (P < 0.05), the index was less than 1 during the growing season and in all management levels which can be attributed to nitrogen deficiency of soil. However, the effects of other managerial factors like, tillage methods, planting date, varieties, plant density, control of weeds and pests and irrigation at yellow buds stage should not be ignored. Better control of the these factors at the optimum management level increased 60 percent in seed product against poor management level. Thus, changes in agricultural management practices, may increase production in the near future and reduce dependence of our country to imported edible oil.