فقر نظريه‌پردازي: پيشنهاد مدلي تحليلي براي تبيين وضعيت رشد جامعه‌شناسي در ايران

The Poverty of Theorization: An Analytical Model for Explaining Sociology Expansion in Iran

تاكنون ديدگاه‌هاي مختلفي در منابع و ادبيات علوم اجتماعي در خصوص وضعيت رشد و توسعه جامعه‌شناسي در ايران مطرح شده است. عده‌اي با استناد به عدم توليد نظريه در اين رشته تاكيد دارند كه جامعه‌شناسي در ايران فاقد رشد و گسترش مطلوب بوده و متناسب با نيازها و مباحث كنوني جامعه ايران توسعه نيافته است. برخي ديگر با توجه به شرايطي كه علوم انساني و جامعه‌شناسي در ايران داشته است، با اشاره به حجم توليدات علمي در اين رشته، وضعيت رشد آن را مطلوب ارزيابي كرده و چشم‌انداز روشني را براي آينده آن ترسيم مي‌كنند. دلايل و عوامل مختلفي ممكن است در تبيين اين موضوع قابل بررسي باشند. اين مقاله درصدد است بدون ورود به مباحث توسعه‌يافتگي يا توسعه‌نيافتگي جامعه‌شناسي در ايران، با استفاده از عمده‌ترين رويكردها در خصوص چرايي و چگونگي رشد جامعه‌شناسي در جامعه‌اي خاص و استفاده از مصاحبه با تعدادي از استادان جامعه‌شناسي دانشگاه‌هاي تهران، مدلي تحليلي براي تبيين وضعيت رشد جامعه‌شناسي در ايران عرضه كند. مدلي كه بتوان فرضياتي از آن استنتاج كرد و در مطالعات عيني و نظام‌مند ديگر آن‌ها را مورد بررسي قرار داد. اميل دوركيم، كارل مانهايم، تامس كوهن و مايكل مولكي از جمله نظريه‌پردازان كليدي در حوزه تفكر و انديشه نظري در جامعه‌شناسي علم و معرفت‌اند كه ديدگاه‌هاي آن‌ها در اين بررسي در حد لازم مورد استفاده قرار گرفته است. روش مورد استفاده اسنادي ـ تحليلي، كيفي و مصاحبه ساختاريافته است.

Social science sources and literature have offered various views on the issue of growth and development of sociology in Iran. Some scholars believe sociology in Iran has required a desirable expansion due to lack of theory making and it has not grown in accordance to the present needs and challenges. However, given the present circumstances and the conditions of human sciences and sociology in Iran, there are some others who believe sociology has had the sufficient expansion. Mentioning to the amount of scientific productions in this field they give a good credit to its existence. These scholars make a rosy picture for the future of sociology in Iran. Different factors could be considered in explaining this subject. Without involving in development or under development debates of sociology of Iran, this article aims to give an analytical model for further expansion of sociology in Iran. It has done by using interviews with a number of sociology scholars and by looking at different theoretical approaches associated with sociological growth in a particular society such as Iran. Through this model some hypotheses can be deducted which can be used in other objective and systematic studies. Theories of Emile Durkheim, Tomas Kuhn, Karl Manheim and Michael Mulkay, the outstanding theorists in area of theory and thought in knowledge and science sociology, have been used in this article. The paper has applied mainly analytical-documentary and qualitative method and structured interview.