بررسي مفهوم تجلّي و انواع آن از ديدگاه ابن‌عربي

A Consideration of the Concept of Epiphany from Ibn Arabī’s Viewpoint

مبحث تجلّي از مباحث مهمِ عرفان اسلامي به‌شمار مي‌رود. ابن‌عربي از بزرگ‌ترين عارفانِ اسلامي است و وي را بنيان‌گذار عرفان نظري دانسته‌اند. به‌همين دليل، در اين پژوهش، انواع تجلّي از ديدگاه ابن‌عربي بررسي شده و تعبيرها و برداشت‌هاي مختلف شارحانِ آثار ابن‌عربي از مبحث تجلّي و انواع آن، مورد مطالعه قرار گرفته است. به‌طور كلّي، ابن‌عربي تجلّي را به دو صورتِ «فيض اقدس» و «فيض مقدّس» مي‌داند؛ صورت‌هايي كه از ديدگاهي ديگرْ «تجلّي ذاتي» و «تجلّي اسمايي» ناميده مي‌شود. همچنين در اين مقاله، انواع ديگر تجلّي از ديدگاه ابن‌عربي بررسي شده است؛ تجلّي‌هايي مانند تجلّي جلال و جمال، قرب و بُعد، ذاتي و اسمايي، قرب و شهادت، فيض اقدس و فيض مقدّس، و تجلّي جن، بشر، فرشته و نيز تجلّي انكار.

Epiphany (tajall?) is one of the most important concepts in Islamic mysticism and Ibn Arab? is one of the most outstanding figures in this realm. He is known as the founder of ‘theoretical mysticism.’ Therefore, in this inquiry diverse types of epiphany from Ibn Arab?’s viewpoint are discussed and his various interpretations on it are considered. Ibn Arab? acknowledged two kinds of epiphany, ‘the most sacred effusion’ and ‘hieratic effusion’ that are also named as ‘theophany of the Essence’ and ‘theophany of Divine name’. Moreover, in this paper other kinds of epiphany from Ibn Arab?’s point of view are also considered such as: theophanies of Jal?l (majesty) and Jam?l (the Beauty), Qurb (approximation) and Bu?d (remoteness), ??t? (the Essence) and Asm?’? (Divine names), Qurb (approximation) and Shah?dat (saintly effusion), Jenn (demon), bashar (human), fereshteh (angel) and ink?r (denial).