نگاهي دوباره به قرينه‌گرايي (بررسي رابطه عقل و ايمان از ديدگاه كليفورد همراه با تحليل و بررسي قرينه‌گرايي)

A Review on Evidentialism (An Investigation on the Relationship between Reason and Faith from Clifford’s Viewpoint along with an Analysis of Evidentialism)

مسيله رابطه عقل و ايمان همواره به عنوان جدالي جدي و اساسي در تاريخ انديشه رخ نموده است. اين نزاع از عصر روشنگري به بعد با جديت و محوريت بيشتري روبه‌رو شد و تا عصر حاضر، اهميت خود را حفظ كرده است. از جمله پاسخ‏هايي كه به حل اين نزاع داده شده است، پاسخ قرينه‏گرايان است. به اعتقاد گروهي از ايشان، باورهاي ديني كه خاستگاه‏شان ايمان است، نامعقول‏اند و در نتيجه، ايمان‏ورزي امري خطاست. در ميان نظريه‌پردازان معاصر اقبال زيادي به رويكرد قرينه‏گرايانه كليفورد شده است. مقاله وي با عنوان «اخلاق باور» تاكنون و با گذشت زمان بسياري از انتشار آن، همچنان داراي نفوذ در محافل فلسفي بوده و تا امروز ديدگاه‌هاي موافق و مخالف بسياري را در اين زمينه برانگيخته است. بنابراين، همراه با تشريح قرينه‏گرايي به تقرير كليفوردي از اين رويكرد خواهيم پرداخت. در اين نوشتار مي‌كوشيم تا پس از بررسي ماهيت باورهاي ديني، انتقاد قرينه‏گرايي را بر اين باورها طراحي كنيم و در پي آن، واكاوي و تحليل اصل قرينه‏گرايي به اجزاي سازنده آن، يعني اصل معقوليت و اصل اخلاق باور، را مورد موشكافي قرار مي‏دهيم. در اين روند نقشه‏اي جامع از چگونگي نقد باورهاي ديني از سوي قرينه‏گرايان منكر وجود خدا ارايه خواهد شد..

Rational explanation of the doctrine of IMAMAT (spiritual leadership of the Shi`ites) is one of the most important and efficient instruments that can prepare the ground for extension and propagation of this view in all over the world. So, in this article I want to study one of the first rational explanation of this view in Islamic world which proposed by AL- FARABI. In the world of Islam, FARABI is one of the first philosophers who toke into consideration the necessity of existence of first ruler and his successor (IMAM) in his Utopia (Madina al-fazila), and proposed a rational argument for it. His view is here to some extent in accordance with Shiites attitude. But for understanding whether his ideas is in complete agreement with Shiites works or not, I study this view point in two stages: First of all, I will explain his view point and criticize it; and at the second stage, I will propose the attributes of IMAM and successor of first ruler in madina al-fazila and their conformity.