تحليل روند وقوع توفان‌هاي رعد و برقي در نيمه غربي ايران با كاربرد آزمون‌هاي ناپارامتري

Analyzing of Thunderstorm Occurrence Trends in the Western Part of Iran Applying Non-Parametric Statistical Tests

در تحقيق جاري، به‌منظور شناسايي تغييرات زماني- مكاني وقوع رعد و برق در نيمه غربي كشور، مشاهدات 17 ايستگاه هواشناسي سينوپتيك كه داراي طولاني‌ترين دوره آماري بودند، مورد تحليل قرار گرفت. ابتدا، با هدف بررسي شرايط كلي پديده رعد و برق در منطقه مورد مطالعه، نقشه ميانگين روزهاي همراه با رعد و برق ترسيم گرديد. سپس، بر اساس روش‌هاي آماري، روند وقوع اين پديده مهم اقليمي در طول زمان مورد بررسي قرار گرفت. سپس، دو روش آماري معروف ناپارامتري من– كندال و Sen’s Estimator (تحت عنوان «شاخص سن») با هدف تحليل و آشكارسازي وجود روند در سري‌هاي زماني اعمال گرديد. نتايج حاصله نشان داد كه با توجه به گسسته‌بودن مشاهدات جمع‌آوري شده، روش‌هاي آماري من-كندال و شاخص سن كارايي مناسبي براي تحليل روند پديده رعد و برق دارند. از اين طريق، مشخص شد كه نيمه غربي ايران در طول دوره آماري مورد مطالعه، از لحاظ تعداد وقوع روزهاي همراه با رعد و برق منطقه همگني نبوده و مشاهدات در مقياس سالانه از شمال به سمت جنوب كاهش مي‌يابد. براي نمادسازي چنين تغييراتي، نقشه‌هاي توزيع مكاني روند روزهاي رعد و برقي در مقياس فصلي و سالانه، در محيط نرم‌افزار ArcGIS، مدلسازي و نمايش داده شد. مدل‌هاي نهايي بيانگر اين واقعيت هستند كه مشاهدات اخذ شده از اكثر ايستگاه‌هاي مورد مطالعه در مقياس‌هاي فصلي و حتي سالانه داراي روند افزايشي هستند.

In the current study, thunderstorm occurrence data taking from 17 synop??c sta??ons with the longest periods (from 1956 to 2005) have been analyzed to iden??fy the associated spatial and temporal changes in the western part of Iran. First, to provide an initial statement of thunderstorm conditions in the study area, average days with thunderstorm have been mapped using ArcGIS software. Then, thunderstorm trends were established using statistical methods, by applying two of well-known nonparametric Mann-Kendall and Senʹs Estimator methods. Both estimators demonstrate excellent performance in the modeling of thunderstorm occurrence over time, regarding the discrete climatic data. Some spatial distributions of thundery days with significant trend were mapped in a ArcGIS setting on the subject of seasonal and annual time series. Final models determine that the number of days with thunderstorm is not homogeneous in some parts of the study area, since the thundery days decrease from the north to the south, showing an increasing trend in seasonal and annual scales consistently in the yearly extent .