نسخ خطي و فهرست‏نويسي آن در ايران

Manuscripts Cataloging in Iran

هدف: اين پژوهش به بررسي توليد نسخ خطي و فهرست نگاري آن در قلمرو فرهنگ و تمدن اسلامي- ايراني است. روش: پژوهش حاضر به روش پيمايشي و به صورت مطالعات كتابخانه‌اي انجام گرفته است. يافته‌ها: نتايج پژوهش نشان داد كه در توليد نسخ خطي انگيزه‌هاي گوناگوني از جمله انگيزه مذهبي، فرهنگي و اقتصادي دخيل بوده است. در زمينه سازماندهي نيز اساتيد برجسته فهرست‏نگار ايراني با سه شيوه سنتي، ميانه و مدرن به فهرست‏نويسي اين آثار ارزنده تمدن اسلامي پرداخته‌اند. در روند فهرست‏نويسي هر دوره نسبت به دوره‌هاي بعد تفاوت‌هاي چشمگيري وجود دارد. در دو شيوه سنتي و ميانه ميزان تفاوت كار فهرست‏نگاران به گونه‌اي است كه آثار سليقه‌هاي فهرست‏نگاران در آن مشهود است. در شيوه مدرن فهرست‏نويسي نسخ خطي تا حدودي از قواعد فهرست‏نگاري كتب چاپي استفاده شده است هر چند اين شيوه مورد استقبال بيشتر كتابخانه‌ها و فهرست‏نگاران خطي قرار نگرفته است و بنابراين مي‌توان گفت در ايران طراحي و تدوين يك شيوه استاندارد فهرست نويسي نسخ خطي (ترجيحاً با محوريت كتابخانه ملي و همكاري كتابخانه‌هاي بزرگ) امري ضروري است.

Objective: This research is about Studying manuscripts production and their cataloging in the domain of Islamic –Iranian culture and civilization. Methodoloy: This study was conducted by surveying method and library studies. Findings: Findings indicated that: In production of manuscripts, several motivations including religious reasons had been considered. In cataloging, also, well-known figures of cataloging in the three eras of traditional, middle, and modern have cataloged these worthwhile works of Islamic civilization. Every era cataloging differ dramatically with next eras’ cataloging .In the traditional and middle eras, there are so differences in catalogers works that their tastes effects are evident in their works. In the modern era of manuscripts cataloging, cataloging rules of printed books have partially been followed, but this method has not been accepted by the most libraries and catalogers and in Iran, there is need for a standard significantly.