دلايل عقلي و قرآني بر حسن و قبح ذاتي و عقلي افعال

Rational and Qur’anic Proofs of Rational and Essential Goodness and Badness of Acts

يكي از مسايل اختلافي ميان عدليه (اماميه و معتزله) و اشاعره، حسن و قبح ذاتي و عقلي افعال است. عدليه به حسن و قبح ذاتي و عقلي افعال اعتقاد دارند؛ لكن اشاعره، حسن و قبح ذاتي و عقلي را انكار نموده، به حسن و قبح شرعي باور دارند. از ديدگاه عدليه، به‌ويژه اماميه، براي حسن و قبح افعال دلايل گوناگون عقلي و نقلي وجود دارد و پذيرش اين مبنا، آثار فراواني در خداشناسي، راهنماشناسي، اخلاق و احكام دارد. اين نوشتار، با روش توصيفي ـ تحليلي به بررسي دلايل عقلي و قرآني بر اثبات حسن و قبح ذاتي و عقلي افعال مي‌پردازد. مهم‌ترين يافته پژوهش آن است كه بر اساس دلايل عقلي و آيات قرآن، حسن و قبح افعال ذاتي است، نه اعتباري؛ و عقل، حسن و قبح افعال را درك مي‌كند؛ و نيز بسياري از مسايل اعتقادي و ضروري اسلام، وابسته به حسن و قبح ذاتي و عقلي افعال است.

One of the controversial issues between ʹAdilites (the twelvers and Muʹtazilites) and Ash?arites is the intellectual- essential goodness and badness of acts. ?Adlites advocate the idea of rational and essential goodness and badness of acts, but Ash?arites reject it and believe in legal goodness and badness of acts. ?Adlites, especially Twelvers, say that there are different rational and transmitted proofs for the goodness and badness of acts. Accepting this idea exerts many effects on theology, guide-knowing, ethics and precepts. Giving a descriptive, the present paper explores Quranic and rational evidence to confirm the idea of rational and essential goodness and badness of acts. The most important findings of this research show that, according to rational and Qur’anic evidence the goodness and badness of acts are essential, not conventional, man’s intellect comprehends the goodness and badness of acts and most of the necessary and doctrinal issues in Islam depend on rational and essential goodness and badness of acts