رابطه كميت- شدت پتاسيم در خاك‌هاي با سطح ويژه متفاوت

Potassium quantity-intensity curves for soils of different specific surface area

پتاسيم وظايف فيزيولوژيكي بسيار مهمي را در گياه به عهده دارد و از عناصر غذايي ضروري گياه محسوب مي‌شود. در ارزيابي قابليت استفاده پتاسيم خاك و مديريت مصرف كود، ايزوترم‌هاي تبادلي پتاسيم كه از منحني‌هاي كميت- شدت ناشي مي‌شوند، اطلاعات مفيدي را ارايه مي‌كنند. در اين بررسي براي تعيين رابطه كميت- شدت پتاسيم و به‌دست آوردن پارامترهايي مانند پتاسيم به سهولت قابل تبادل، پتاسيم به سختي قابل تبادل، نسبت فعاليت پتاسيم، نسبت فعاليت پتاسيم در حال تعادل و ظرفيت بالقوه بافري، 4 تيمار كلريد پتاسيم، كلريد پتاسيم + كلريد آمونيوم، كلريد پتاسيم + مونوفسفات سديم و كلريد پتاسيم + كلريد آمونيوم + مونوفسفات سديم بر روي نمونه‌هاي خاكي كه از عمق 30-0 سانتي‌متري و از سه منطقه سري خاك رحمت‌آباد (پرديس كشاورزي گرگان)، لورك اصفهان و دهستان صالحان خمين با سطوح ويژه متفاوت تهيه شده بود، اعمال گرديد و با استفاده از آزمون مقايسه ميانگين جفتي مشاهده شد كه در همه تيمارها، بيش‌ترين مقدار ظرفيت بالقوه بافري براي خاك پرديس گرگان به‌دست آمد. اين بيانگر اين است كه وجود رس غالب ايلايت در خاك پرديس، موجب تثبيت شدن پتاسيم در بين لايه‌ها مي‌گردد. از بين 4 تيمار در هر خاك، بيش‌ترين مقدار ظرفيت بالقوه بافري با تيمار كلريد پتاسيم و كم‌ترين مقدار آن با تيمار كلريد پتاسيم + كلريد آمونيوم مشاهده شد. تيمار كلريد پتاسيم + مونوفسفات سديم داراي ظرفيت بالقوه بافري بيش‌تري نسبت به تيمار كلريد پتاسيم + كلريد آمونيوم + مونوفسفات سديم بود. افزايش غلظت نمك سديم در محلول خاك، موجب افزايش غلظت نمك در لايه دوگانه پخشيده الكتريكي و افزايش ظرفيت بالقوه بافري مي‌گردد. براي مقايسه ميزان قابليت استفاده پتاسيم خاك‌هاي با سطح ويژه بالا و لايه دوگانه الكتريكي منقطع با خاك‌هاي با سطح ويژه پايين، غلظت پتاسيم در حالت تعادل ممكن است معيار مناسبي باشد و پيشنهاد مي‌شود به‌جاي ظرفيت بافري پتاسيم، همبستگي ميزان پتاسيم قابل استفاده خاك‌ها با نسبت فعاليت پتاسيم در حال تعادل آن‌ها بررسي گردد.

Potassium as an essential plant nutrient plays important physiological roles in plants. Q/I relationships present beneficial information for assessment of plant potassium availability and fertilizer application management. The K quantity-intensity relationships and their parameters; labile K, slowly exchangeable K, potassium activity ratio, potassium activity ratio at equilibrium and potassium buffering capacity were compared using four treatments (potassium chloride, potassium chloride + ammonium chloride, potassium chloride + sodium mono phosphate and potassium chloride + ammonium chloride + sodium mono phosphate) on three soils with different specific surfaces. Soil samples obtained from 0-30 cm top-soils of Rahmat Abad soil series (Gorgan University-Pardis), Lavark (Isfahan) and Salehan village (Khomein). The maximum soil PBCk obtained for Gorgan Uneversity (Pardis). Clay type and soil cation exchange capacity control PBCk and its parameters in these soils. Maximum PBCk was obtained by potassium chloride and minimum by potassium chloride + Ammonium chloride in all soils. The PBCk for potassium chloride + sodium mono phosphate was greater than potassium chloride + ammonium chloride + sodium mono phosphate. Increased sodium salt concentration in solution may increase sodium salt concentration in diffuse double layer and hence PBCk. Since the bulk of water and nutrients are held in truncated diffuse double layers with soils of high specific surface area at field conditions, solution potassium concentration and ARKe may more closely estimate plant available potassium relative to PBCk; also suggesting ARKe as a more relevant index when comparing potassium availability for soils of widely differing specific surface area.