مفهوم شناسي واژه صبر با تاكيد بر شبكه معنايي اين واژه در قرآن

Understanding the Quranic Term of "Patience":With An Emphasis on Its Use in Quran

در اسلام، يكي از كليدهاي اصلي ايمان، «صبر» معرّفي شده است؛ ولي دامنه معنايي اين واژه در عرف عام، به قدري محدود شده كه تنها در معاني «مكث، تحمّل سختي‌ها و قانع شدن در برابر وضع موجود» ظهور يافته است. براين‌‌اساس، ‌مقاله حاضر بر آن است كه در يك فرآيند تدريجي، با لحاظ معناي وضعي، مفهوم اخلاقي و معناي عرفي متداول در عصر نزول قرآن و پس از آن با نگرشي فراگير به كلّ متن قرآن، به تحليل و بازيابي معناي صبر بپردازد. بررسي معناي صبر در دستگاه خاصّ قرآني، مورد تاكيد اين پژوهش است؛ زيرا معناشناسي واژگان قرآن در دستگاه خاصّ معنا‌شناختي آن، از جمله مباحثي است كه در نوع آثار لغوي و تفسيري، كمتر بدان توجّه شده است. در خصوص بافت قرآن كريم، بايد گفت كه اين واژه با حفظ معناي لغوي و اصطلاحي با بسياري از مفاهيم اخلاقي و ديني ارتباط معنايي پيدا مي‌كند؛ براين‌‌اساس، تبيين ارتباط صبر با مفاهيم جديد نظير ايمان، تقوا، اسلام، يقين، برّ و ... از ديگر مباحثي است كه در اين مقاله مورد توجّه قرار مي‌گيرد.

According to Islamic teachings Patience plays a great role in Faith. But the semantic domain of the term in common sense has been so confined that it represents the following meanings: being satisfied in any situation, bearing the difficult situations and events. The aim of the present paper is to deal with the true meaning of the word "patience" in Quranic teachings. The writer attempts to display the initial meaning of the term and to see how its meaning was extended to embrace public and ethical aspects. Having done this, the writer tries to disclose the general meaning of the term through general references to Quranic verses. According to Quranic verses the literal meaning of the term "patience" is in connection with religious and ethical aspect of patience