شاخص‌هاي سلامت معنوي از منظر آموزه‌هاي وحياني

Indicators of Spiritual Health Based on Quran Perspective

مقدمه: با وجود پذيرش بعد معنوي سلامت از طرف محافل علمي و سازمان جهاني بهداشت، چالش‌هايي در مفهوم سلامت معنوي وجود دارد. هدف از مطالعه حاضر، شناسايي شاخص‌هاي سلامت معنوي از ديدگاه آموزه وحياني مي‌باشد. روش: در پژوهش حاضر، از روش تحليلي اسنادي و مفهومي استفاده شد. براي اين منظور با مراجعه به منابع دست اول، از قبيل كتب معجم قرآني و تفسيري از قبيل الميزان، نمونه، تفاسير موضوعي و نيز جستجو در پايگاه‌هاي اينترنتي مختلف مقالات و نشريات مرتبط با معارف قرآني و روان‌شناسي، طب و دين اطلاعات لازم جمع‌آوري و سپس مورد تجزيه و تحليل واقع شد. يافته‌ها: در رويكردهاي معاصر، عده‌اي معنويت را در حد مجموعه‌اي از توانايي‌هاي به هم مرتبط و يا نوعي هوش تلقي كرده‌اند. گروهي هم معنويت را جريان و رويكردي مي‌دانند كه به رضايت باطني منتهي مي‌شود. ليكن در آموزه وحياني، بدون در نظر گفتن معنايي معقول، نمي‌توان از معنويت سخني گفت؛ چنين معنايي جز خداوند چيز ديگري نمي‌باشد. سلامت معنوي در بردارنده مولفه‌هاي شناختي، احساسي، رفتاري و پيامدي مي‌باشد. انسان معنوي، برخوردار از انديشه يا تعقل ويژه نسبت به خدا، انسان و خلقت و رابطه متقابل آنها مي‌باشد. تعقلي كه پرده ظواهر را دريده و به حقيقت باطني دست يافته است. همه زندگي او جهت‌گيري الهي پيدا مي‌كند. از حالات معنوي ويژه‌اي چون حب به خداوند، دگر دوستي، توكل و شرح صدر برخوردار است از سلامت جسمي و رواني بيشتري بهره مي‌برد. نتيجه‌گيري: شاخص‌هاي سلامت معنوي، تنها سنخي از رفتارها و يا احساسات روانشناختي از قبيل رضايت باطني و يا آرامش دروني نيست. بلكه سلامت معني معطوف به همه زندگي انسان معنوي مي‌گردد. ارايه چنين تصويري از معنويت مبتني بر معرفت شناسي، انسان شناسي و جهان شناسي قرآني مي‌باشد.

Notwithstanding the acceptance of the spiritual dimension of health by the scientific circles and the WHO, the progress of the thought of the spiritual health has been very slow in the State health plans. Since, there are challenges in the concept of the spiritual health. The present study aims at identifying the indices of the spiritual health from the perspective of the revelatory teaching. The documental and conceptual analysis method has been used in this review research. For this purpose, necessary information has been collected and then analyzed by referring to first-hand sources such as Quranic index and interpretation books like Al-Mizan, and also searching in different internet databases and the papers and publications related to Quranic knowledge, psychology, medicine and religion. In the contemporary approaches, some ones have regarded spirituality as limited to a collection of correlated abilities and/or a kind of intelligence. Also a group considers spirituality as a flow and approach which leads to the intrinsic complacence. In the revelatory teaching, however, spirituality may not be mentioned without considering a reasonable meaning. Such a meaning cannot be anything else except God. The spiritual health includes cognitive, emotional, behavioral and consequential components. The spiritual man enjoys a special thought or thinking toward God, man, creation and their mutual relations. This thinking has torn the curtain of appearances and has attained the intrinsic truth. All his life finds a divine orientation. He enjoys special spiritual states such as love of God, altruism, reliance on God and tolerance; he benefits from more physical and mental health. Therefore, the indices of the spiritual health are not merely a kind of behaviors and/or psychological feelings such as the intrinsic complacence and/or the internal peace. Rather, the spiritual health deals with the all life of the spiritual man. Presenting such an image of spirituality is based on Quranic epistemology, anthropology and cosmology.