شواهد تازه‌اي از بسته شدن نيوتتيس در اليگوسن- ميوسن در شمال غرب زون سنندج- سيرجان (ايران)

New evidence of the Oligocene- Miocene closure of Neo-Tethys from the NW Sanandaj-Sirjan zone, Iran

ايران از ديدگاه زمين‏ساخت جهاني، بخشي از كمربند چين خورده آلپ – هيماليا را تشكيل مي دهد كه در ارتباط با بسته‏شدن اقيانوس تتيس بين دو قاره بزرگ گندوانا و اوراسيا تشكيل شده است. در مورد زمان شكل گيري و بسته‏شدن نوتتيس در ايران مطالعات بسياري انجام شده و نظرات مختلفي در مورد آن ارايه شده است. در مطالعات انجام شده پيشين، دامنه زماني براي بسته‏شدن نيوتتيس و برخورد قاره‏‏اي عربستان و ايران از كرتاسه پسين تا نيوژن متغير است. در اين مطالعه بر اساس داده‏هاي U/Pb زيركن در لوكوسوم ميگماتيت‏هاي مافيك كمپلكس دگرگوني تخت سليمان در زون سنندج-سيرجان، سن ايزوتوپي 206Pb/238U براي رخداد فرايندهاي ميگماتيتي‏شدن در طي برخورد قاره اي نوتتيس در حدود 32-24 ميليون سال (سن‏هاي تصحيح‏شده نسبت به مقادير 204Pb) و 29-25 ميليون سال (سن‏هاي تصحيح‏شده نسبت به مقادير 207Pb) تعيين شده است. با اين فرض احتمالاً بتوان فعاليت‏هاي ماگمايي وسيع در منطقه را مرتبط با فاز هاي كششي نيوژن به نازك شدگي پوسته به دنبال برخورد قاره‏اي نسبت داد. داده‏هاي سن‏سنجي K-Ar سنگ‏هاي شيستي در منطقه زرشوران، داده‏هاي ايزوتوپيU-Th/He آپاتيت در منطقه ماه‏نشان و سن‏سنجي 40Ar –39Ar موسكوويت در شيست‏هاي منطقه زر شوران در مطالعات ديگر فراخاست پي‏سنگ دگرگوني تخت‏سليمان در حدود 20 ميليون سال پيشين (ميوسن پيشين) را تاييد مي‏كنند. كوتاه‏شدگي پوسته و افزايش عمق گسل اصلي راندگي زاگرس (احتمالاً تا اعماق موهو) از ديگر شواهد برخورد قاره‏اي ميوسن هستند.

In the view of global plate tectonic reconstruction, Iran is a part of the Alpine-Himalayan folded range which is formed in relation to closure of the Tethys Ocean between two huge continents of Gondwana and Eurasia. There have been many studies concerning the formation and closure times of the Neo-Tethys, therefore different opinions have been presented in this regards. In the previous studies, the ages of closure of the Neotethys and collision of Arabian and Iranian continents have been considered to be from the Late Cretaceous to the Neogene. Based on the U/Pb zircon data from the leucosome of the mafic migmatites, and the 206Pb/238U age for migmatization processes in the Takht-e-Soleyman metamorphic complex, it is determined to be about ca. 24-32 Ma (corrected for 204Pb) and 25-29 Ma (corrected for 207Pb), corresponding to the Neotethys continental collision. In this regards, it can probably consider the extensive magmatic activities in the area in relation to Neogene extensional phases corresponding to the crustal thinning followed by the continental collision. The isotopic K-Ar data on shists from the Zarehshoran area, U-Th/He data on apatites from the Mahneshan area and 40Ar –39Ar isotopic ages on muscovite from pelitic shists from the previous studies support uplifting of the Takht-e-Soleyman metamorphic basement ca. 20 Ma (Early Miocene). Shortening of the crust and deepening of the Zagros thrust fault (probably to Moho depth) are more evidences for Miocene continental collision.