اثر محلول‌پاشي مواد خشكاننده بر كاهش رطوبت دانه، زودرسي، عملكرد دانه و ميزان روغن كلزا رقم هايولا 401 در منطقه گيلان

Effect of desiccants application on reduction of grain moisture content, early maturity, grain yield and oil content of oilseed rape (cv. Hyola 401) in Guilan province

به منظور بررسي اثر محلول‌پاشي پنج نوع ماده خشكاننده جهت كاهش رطوبت دانه، عملكرد و ميزان روغن كلزا رقم هايولا 401 آزمايشي در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با 16 تيمار شامل 15 تيمار نوع و ميزان مواد خشكاننده و يك تيمار شاهد (بدون مصرف مواد خشكاننده) در سه تكرار به مدت دو سال (86-1385، 85-1384) در اراضي شاليزاري موسسه تحقيقات برنج كشور (رشت) اجرا گرديد. تيمارهاي مواد خشكاننده شامل پاراكوات (گراماكسون) در 3 غلظت (200 ، 400 و 800 گرم ماده موثره در هكتار)، گلاي فوزيت (رانداپ) در 3 غلظت (820، 1640 و 2460گرم ماده موثره در هكتار)، كلرات سديم (اربيتاكس) در سه غلظت (4، 5 و6كيلوگرم در هكتار)، گلي فوزيت آمونيوم (بستا) در 3 غلظت (600، 1000 و 1400گرم ماده موثره در هكتار) و بنتازون (بازاگران) به ميزان (960، 1440 و 1920گرم ماده موثره در هكتار) بودند. نتايج تجزيه واريانس مركب داده‌ها نشان داد كه بين مواد خشكاننده و شاهد از نظر كاهش رطوبت دانه تفاوت معني داري وجود داشت، ولي از نظر صفات عملكرد دانه و ميزان روغن تفاوت معني داري مشاهده نشد. بيشترين عملكرد دانه (با رطوبت 10 درصد) در دو سال آزمايش (با ميانگين 3146 كيلوگرم در هكتار) مربوط به تيمار كلرات سديم در غلظت 5 كيلوگرم در هكتار بود. غلظت هاي 800گرم در هكتار پاراكوات (با 8/11 درصد كاهش رطوبت دانه در روز)، 6 كيلوگرم در هكتاركلرات سديم (با 2/11 درصد كاهش رطوبت دانه در روز) و 1920گرم در هكتار بنتازون (با 9/12 درصد كاهش رطوبت دانه در روز)، بيشترين سرعت كاهش رطوبت دانه را نسبت به ساير غلظت ها دارا بودند و باعث 5 تا 6 روز تسريع در برداشت محصول شدند. كمترين سرعت كاهش رطوبت دانه مربوط به گلاي‌فوزيت پس از تيمار شاهد بود. با توجه به اين كه تيمارهاي خشكاننده مورد استفاده در آزمايش موجب كاهش عملكرد دانه و ميزان روغن كلزا نشدند، به نظر مي‌رسد كه مي توان از اين تركيبات براي تسريع در برداشت محصول كلزا استفاده نمود. تيمار 5 كيلوگرم در هكتار كلرات سديم به علت دارا بودن حداكثر عملكرد دانه و روغن و تسريع بيشتر در برداشت كلزا، مناسب‌تر از ساير تركيبات خشكاننده به نظر مي رسد.

To assess the effect of chemical desiccant application on reduction of grain moisture content, grain yield and oil content of oilseed rape cultivar, Hyola 401, an experiment was carried out at paddy fields of Rice Research Institute of Iran (Rasht) in 2005-2006, 2006-2007 cropping seasons. The experiment was conducted using randomized complete block design with sixteen treatments including fifteen desiccant treatments and one control treatment (without desiccant) with three replications. Desiccant treatments included: Paraquat (200, 400 and 800 g. ai. ha-1), Sodium chlorate (4, 5 and 6 kg.ha-1), Bentazone (960, 1440 and 1920 g. ai.ha-1), Ammonium glyphosate (600, 1000 and 1400 g. ai.ha-1), Glyphosate (820, 1640 and 2460 g. ai.ha-1). Results of simple and combined analysis of variance showed significant differences between the chemical desiccants and control in reduction of grain moisture while non-significant differences were observed for grain yield and oil content. During the two cropping seasons, the treatment sodium chlorate with concentration of 5 kg.ha-1 showed maximum grain yield with average of 3148 kg.ha-1 (with 10% moisture). The concentrations of 800 g.ha-1of Paraquat (11.8% grain moisture.day-1), 6 kg.ha-1 of Sodium chlorate (11.2 % grain moisture.day-1) and 1920 of g.ha-1Bentazone (12.9% grain moisture.day-1) showed the highest rate in reduction of grain moisture content following 5-6 days earlier in harvest time. The lowest rate of moisture reduction was observed in Glyphosate. Desiccant treatments used in the experiment did not reduce grain yield and oil content. It seems that these compounds can be used to facilitate earlier harvesting of rapeseed. Results of this experiment showed that Sodium chlorate with concentration of 5 kg.ha-1 was superior as compared to the other desiccants due to maximum grain yield and facilitating earlier harvest of rapeseed.