اثر تاريخ كاشت و تراكم بوته بر عملكرد و اجزاي عملكرد دانه ي توده هاي بومي لوبيا (Phaseolus vulgaris L.)

Effect of sSowing dDate and pPlant dDensity on gGrain yYield and yYield cComponents in dDry bBean (Phaseolus vulgaris L.) lLandraces

به منظور بررسي رابطه بين تراكم بوته و عملكرد دانه‌ي دو رقم لوبياي بومي استان گيلان در چهار تاريخ كاشت مختلف، يك آزمايش اسپليت پلات فاكتوريل با طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي در 4چهار تكرار در سال 89-1388 در دانشكده كشاورزي دانشگاه گيلان اجرا گرديد. دو رقم لوبياي بومي استان گيلان ( رگه مشكي و رگه قرمز) در 4 چهار تاريخ كاشت مختلف (29 مرداد، 8 شهريور، 18 شهريور، 28 شهريور) و 3سه تراكم ( 15، 25، 35 بوته در متر مربع) كاشته شدند. تعداد دانه در غلاف، ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، وزن غلاف و عملكرد دانه به طور معني داري تحت تاثير تاريخ كاشت و تراكم بوته قرار گرفتند. برهمكنش تاريخ كاشت با رقم براي طول غلاف، تعداد غلاف در بوته و وزن غلاف معني دار بود. ولي اثرات متقابل تاريخ كشت و تراكم بوته فقط در مورد صفات تعداد غلاف در بوته و عملكرد دانه معني دار به دست آمد. همچنين، با تاخير در كاشت همه اين صفات كاهش يافتند. با افزايش تراكم بوته، تعداد شاخه فرعي، تعداد گره در شاخه فرعي، تعداد غلاف در بوته كاهش، ولي وزن غلاف و عملكرد دانه در واحد سطح افزايش يافتند. با توجه به نتايج بدست آمده كاشت هاي تاخيري، عملكرد دانه را در تراكم‌هاي پايين بيشتر از تراكم‌هاي بالا كاهش مي‌دهند. در نتيجه، تراكم مطلوب اقتصادي برآورده شده براي كاشت هاي ديرهنگام بيشتر از كاشت هاي زودهنگام بود. بنابراين، ضرورت دارد تراكم بوته در كاشت هاي تاخيري افزايش يابد تا از افت عملكرد جلوگيري و يا آن را كاهش دهد.

To investigate the relationship of plant density and grain yield of two pinto bean cultivars at four different sowing dates, a split plot factorial experiment based on randomized complete block design (RCBD) with four replications was conducted in Faculty of Agricultural Sciences, the University of Guilan in 2009- 2010. Two pinto bean cultivars (seed coat with black and red mottles) were sown at four different sowing dates (20 August, 30 August, 9 September, and 19 Sept.) and three plant densities (15, 25, and 35 plants/m2). Pods and seeds per plant, plant height, pod weight, and grain yield were significantly affected by sowing date and plant density. The interaction effects of sowing date and cultivar were also significant for pod length, pods per plant and pod weight but interaction effects of sowing date and plant density were only significant for pods per plant and grain yield. All these traits were decreased with delaying in sowing date. Number of sub branch, number of node brunch and pods per plant decreased, but pod weight and grain yield per unit area increased, with increasing plant density. The results indicated that delayed sowings reduced grain yield of low densities more than that of high densities. Consequently, estimated optimum economic densities for delayed sowings were more than those for early sowings. Therefore, it is necessary to increase seeding rate at delayed sowings, in order to prevent or to reduce the yield loss.