تلاقي پذيري و مقاومت به بيمارگر درPythium ultimum سه گونه مختلف از جنسCarthamus

Crossability and resistance to Pythium ultimum in three different species of the genus Carthamus

شناسايي و انتقال ژنهاي مطلوب از خويشاوندان وحشي به گونه هاي زراعي يكي از روش هاي اصلاح گياهان براي ايجاد مقاومت به بيماري ها و آفات بهشمار مي رود. اين مطالعه با هدف بررسي در گلرنگ زراعي و دو خويشاوند ديگر آن Pythium ultimum امكان تلاقي پذيري و واكنش به انجام شد. براي بررسي واكنش به بيمارگر از هشت ژنوتيپ متعلق به گونه زراعي، دو توده از گونه C. lanatus از تهران و اصفهان و يك توده از گونه وحشي Carthamus oxyacanthus وحشي جمع آوري شده از استان گلستان به عنوان فاكتور فرعي و دو محيط استريل و آلوده به بيمارگر به عنوان فاكتور اصلي در طرح كرتهاي خردشده با 4 تكرار استفاده شد. براي ايجاد P. ultimum آلودگي، از سوسپانسيون بيمارگر با غلظت نهايي 105 زيوسپور در هر ميلي ليتر استفاده گرديد. درصد جوانه زني ژنوتيپ هاي گونه زراعي و گونه لاناتوس در محيط استريل بيش از 90 درصد بود، اما در محيط آلوده فقط ژنوتيپ هاي گونه زراعي توانستند همين مقدار جوانه زني داشته باشند. تلاقي گونه ها با يكديگر نشان داد كه موفقيت در توليد بذر دورگ بارور، بستگي زيادي به انتخاب نوع پايه مادري دارد. در تلاقي گونه زراعي با اكسياكانتوس، هنگامي كه گونه زراعي به عنوان والد مادري بود، بذر دورگ بيشتري توليد شد. بذور حاصل از تلاقي دو گونه اكسياكانتوس و زراعي، بارور و داراي قابليت جوانه زني بودند، اما بذور حاصل از تلاقي لاناتوس با گلرنگ زراعي كاملاً عقيم بودند. مقاومت گونه اكسياكانتوس به بيمارگر پيتيوم و موفقيت در توليد بذر دورگ، توانايي اين گونه را براي انتقال ژن هاي مقاومت و همچنين ساير صفات مطلوب به گلرنگ زراعي نشان داد. واژه هاي كليد : ي هيبريداسيون بين گونه اي، خويشاوند وحشي، زيوسپور، بذر

Identification and transfer of desirable genes from wild relatives to crop species is one of the breeding solutions for producing resistance to pathogens and pests. This study was conducted to evaluate crossability and the response to Pythium ultimum in three species of the genus Carthamus. To assess response to the pathogen, eight cultivated safflower (Carthamus tinctorius L.) genotypes, two ecotypes of wild species C. oxyacanthus collected from Tehran and Isfahan, and one ecotype of wild species C. lanatus collected from Golestan province as sub factor were cultured on pathogen-free and infested medium with zoospore suspension of P. ultimum as main factor in a split plot design with 4 replications. Suspension of 105 zoospore per milliliter was used for inoculation. At the pathogen-free media, seed germination of cultivated and C. lanatus genotypes was higher than 90%, but at the infested media just cultivated genotypes had germination to this extent. The crossability experiment shows that, success in interspecific hybrid seed production is highly depended on choosing the seed producing parent. In the cross of cultivated species with C. oxyacanthus; more hybrid seed was obtained when C. oxyacanthus was female parent. Produced seeds on the cross of cultivated species and C. oxyacanthus had enough germination ability, but it was nothing for seeds obtained from cross of cultivated species and C. lanatus. Resistance of C. oxyacanthus to the pathogen Pythium and success in hybrid seed production show the potential of this species for transferring of resistance and other favorable traits to cultivated safflower. Keywords: Interspesific hybridization; Wild relatives; Zoospore; Seed.