مديريت شهري و ساماندهي سكونت‌گاههاي غير رسمي (نمونه‌ي موردي: كوي نه دره مشهد)

Urban management and organization of informal settlements--Case study: kuye Nohdarreh, a suburb of Mashhad

شهر مشهد با دوو نيم ميليون تن جمعيت به عنوان دومين كلان‌شهر كشور، در حال حاضر ميزبان هشتصد و بيست هزار تن حاشيه نشين است كه در شصت هسته جمعيتي به وسعت 3200 هكتار به‌صورت غيرمجاز زندگي مي كنند. كوي نه دره به عنوان محدوده‌ي مورد مطالعه از جمله‌ي اين سكونت‌گاههاي غيررسمي است كه با بيست و هفت هزار تن جمعيت و وسعت هشتاد هكتار در محدوده‌ي منطقه‌ي نه شهرداري مشهد قرار داراد. هدف اين مقاله تبيين موانع و مشكلات پيش روي فرايند ساماندهي كوي نه دره و چاره جويي برون رفت از وضع موجود مي باشد. روش تحقيق اين پژوهش از نوع توصيفي- تحليلي بوده كه با طرّاحي دو نمونه پرسشنامه متشكل از ساكنان محله‌ي(صد خانوار)، مديران شهري(ده سازمان) صورت گرفته است، سپس اطلاعات با استفاده از برنامه هاي نرم افزاري SPSS ، MINITAB و GIS تجزيه و تحليل شده است. نتايج حاصل از پژوهش، بيانگر آن است كه ساماندهي سكونتگاه غيررسمي كوي نه دره با موانع و مشكلات متعددي از جمله نداشتن متولي مشخص، تعدد مديريتي و ناهماهنگي بين دستگاهي، نگرش‌هاي نادرست مديران به اسكان غيررسمي و نبود يك مديريت واحد روبرو مي باشد. از سوي ديگر،‌ به دليل نبود يك ارتباط تعريف شده سازماني و هماهنگ بين شهرداري مشهد و ساير سازمان‌هاي تاثيرگذار در مديريت شهري، ضرورت يك مديريت واحد شهري نه تنها در حاشيه‌ي كوي نه دره، بلكه در كليه‌ي مناطق حاشيه-نشين شهر احساس مي‌شود.

Mashhad, as the second metropolis of Iran with a population of 2.5 million, now hosts 820,000 people who are unauthorized residenrts of 60 informal settlements spread over 3200 hectares. Kuye Nohdarreh is one of such settlements with a population of 27,000 people, in an area of 80 hectares, located in the 9th district of Mashhad municipality and selected as case study in this research. This article intends to investigate the impediments and problems on the way of the organizing process of Mashhad outskirts, including Kuye Nohdarreh, and propose solutions to obviate such obstacles. The research method used in this study is based on descriptive-analytical research. Therefore, two types of questionnaires were designed, one for city managers (10 organizations) and experts, and one more for residents in the locale (100 households). After completion of the questionnaires and coding the variables, the data were analyzed using the SPSS, MINITAB and GIS softwares. Research results show that organization of Kuye Nohdarreh is faced with several impediments and problems such as: lack of known and responsible executors, a sort of multi-decision making in planning and facing the problems of informal settlements, some managers’ hostile attitudes towards informal settlements, and lack of integrated urban management. The paper suggests that the application of an integrated urban management approach as an operational model will be the most basic measure to be taken in order to face the challenges on the way of organizing informal settlements like Kuye Nohdarreh.