تاثير تنش خشكي در مراحل مختلف رشد بر عملكرد و كارايي مصرف آب سويا در مازندران

Effect of Drought Stress at Different Growth Stages on Soybean Yield and Water Use Efficiency in Mazandaran

گياه سويا در مراحل مختلف زندگي خود داراي حساسيت متفاوتي نسبت به كم آبي است. هدف اصلي اين تحقيق، تعيين حساس‌ترين مرحله رشد سويا به تنش خشكي و محاسبه ضريب واكنش عملكرد محصول به كمبود آب و راندمان مصرف آب بود. به اين منظور آزمايشي بر روي سويا رقم جي‌كي به‌صورت كشت بهاره در سال 1389 و در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه آزاد اسلامي واحد قايمشهر انجام پذيرفت. تيمارهاي كم آبياري در مراحل مختلف رشد شامل، TR0: آبياري در تمام مراحل رشد(شاهد)، TR1: آبياري با تنش رطوبتي در مرحله رشد رويشي، TR2: آبياري با تنش رطوبتي در مرحله رشد گلدهي، TR3: آبياري با تنش رطوبتي در مرحله پرشدن دانه، TR4: آبياري با تنش رطوبتي در مرحله رشد رويشي + گلدهي، TR5: آبياري با تنش رطوبتي در مرحله رشد رويشي + پر شدن دانه، TR6: آبياري با تنش رطوبتي در مرحله رشد گلدهي + پر شدن دانه بوده اند. نتايج نشان داد كه مرحله گل‌دهي حساس‌ترين مرحله رشد سويا نسبت به كم آبي در استان مازندران مي‌باشد. در تيمار TR1 با كاهش 28 درصدي آب مصرفي تنها حدود 4 درصد كاهش عملكرد مشاهده گرديد. بيشترين راندمان مصرف آب نيز مربوط به تيمار TR1 بوده است. مقادير Ky بر اساس رابطه بين كاهش نسبي تبخير- تعرق و كاهش نسبي عملكرد براي كل دوره رشد 87/0 به‌دست آمد. بنابراين مرحله گلدهي حساس ترين مرحله رشد گياه سويا بوده و بيشترين راندمان مربوط به تيمار با تنش در مرحله رشد رويشي مي باشد.

The soybean crop growing consists of vegetative, flowering and grain filling stages which any stage has different sensitivity to water deficit. Main aim of this experiment is determining of most sensitive growing stage to drought stress and estimating of yield reaction coefficient during water shortage period and water use efficiency. Then, an experiment with complete randomized block design by 3 replication and 7 water treatment accomplished for JK cultivar of soybean in spring cultivation. Water deficit treatments at different growing stages consists of: TR, irrigation in whole growing period (Control Treatment), TR1 , Irrigation with moisture stress in vegetative stage, TR2 , Irrigation with moisture stress in flowering stage, TR3, Irrigation with moisture stress in grain filling stage , TR4, , Irrigation with moisture stress in vegetative stage and flowering stage, TR5, , Irrigation with moisture stress in vegetative stage and grain filling stage, TR6, Irrigation with moisture stress in flowering stage and grain filling stage. Results shows that flowering stage is most sensitive stage for soybean growing period in Mazandaran Province. In TR1 Treatment, water consumption reduced 28% while 4% reduction of yield was observed. TR1 , also has Maximum water use efficiency. Yield response factor (Ky) was 0.87 for the total growth period. The flowering stage of soybean was most sensitive and Maximum WUE is related to the treatment of stress in the vegetative growth stage.