جنبه‌هاي تاريخي كتابخانه‌هاي عمومي ايران

Historical Aspects of Public Libraries in Iran

در اين پژوهش پيدايش و تحول كتابخانه‌هاي عمومي ايران در مقايسه با جنبش كتابخانه‌هاي عمومي در كشورهاي آمريكا و انگليس (به لحاظ تاريخي) و همچنين رهنمودهاي ايفلا و يونسكو مورد بررسي قرار گرفته است. مهم‌ترين يافته پژوهش حاضر اين است كه جنبش كتابخانه‌هاي عمومي ايران مانند كشورهاي پيشگام در اين راه يعني آمريكا و انگليس، توسط مردم و روشنفكران شكل گرفت. اما در ايران بر عكس كشورهاي آمريكا و انگليس قوانين روز به روز از مشاركت مردم و كتابداران در امور كتابخانه‌هاي عمومي كاسته و باعث برخي مشكلات و نارسايي‌ها شده است. يكي ديگر از يافته‌هاي اين پژوهش اين است كه چارچوب قانوني و مالي كتابخانه‌هاي عمومي كشور ايران نيز هم اكنون با رهنمودهاي ايفلا و يونسكو در سال 2001 هم‌خواني چنداني ندارد. و به دليل عدم توجه به نيازهاي محلي، كودكان و گروه‌هاي خاص، كتابخانه‌هاي عمومي ايران از كاركردها و ماهيت و رسالت اصلي خود دور شده‌اند. بنابراين به نظر مي‌رسد قوانين مربوط به كتابخانه‌هاي عمومي ايران نياز به بازنويسي دارد، به گونه اي كه مشاركت مردم از طريق شوراهاي محلي و متخصصان علوم كتابداري و اطلاع‌رساني پررنگ‌تر شود. مقاله‌ي حاضر علاوه بر ارايه يافته‌هاي پژوهش، مي‌تواند مقدمه‌اي براي تحقيقات كيفي و تاريخي بيشتر در اين زمينه باشد.

In this research, coming into existence and evolution of public libraries in Iran have been investigated in comparison with those in America and England from historical perspective, along with guidelines of IFLA and UNESCO. The most important finding of present study is that public libraries movement in Iran was formed by people and intellectuals, similar to pioneer countries in this field like America and England. Nevertheless, in contrast to America and England, in Iran the laws increasingly reduced participation of people and librarians in public librariesʹ affairs and resulted in several problems and insufficiencies. Another finding of this study is that the legal and financial framework of public libraries in Iran is not so consistent with guidelines of IFLA and UNESCO in 2001. Due to paying no attention to local needs, children, and special groups, the public libraries in Iran are far from their functions, nature, and main mission. Therefore, it seems that the laws related to public libraries in Iran need to be rewritten such that peopleʹs participation increases through local councils and experts of library and information science. Besides presenting research findings, the present paper can be an introduction for further qualitative and historical researches in this field.