بازيابي اندرزهاي اردشير ساساني در تاريخ فخري

A Glance at Sasanid Ardshirʹʹs Guidelines in Fakhriʹʹs Historiography

اندرزنامه اردشير كه طولاني‌تر از نسخه كنوني بوده، شاهان ساساني و پس از ترجمه به زبان عربي، حكام مسلمان نصب‌العين خويش قرار دادند. اين اندرزنامه در قرن‌هاي نخستين اسلامي با نام «عهد اردشير» شهرت داشته و گويا در همان زمان نيز نسخه كاملي از آن موجود نبوده است. بسياري از كتاب‌هاي اندرزنامه‌اي و دستورالوزرايي كه بعدها در تمدن اسلامي نوشته شده است، ‌بن‌مايه‌اي از ادبيات تعليمي عهد ساساني دارند. سياست‌نامه‌ها يكي از بارز‌ترين نمونه‌هاي ادبيات تعليمي است. يكي از كتاب‌هايي كه به صورت اندرزنامه‌اي نوشته شده و در حقيقت به نوعي توصيه بر ملكداري و حكومت‌داري صحيح مي‌باشد، كتاب تاريخ فخري است. البته شايان توجه است كه فصل اول اين كتاب به صورت اندرزنامه‌اي مي‌باشد و ساير فصول آن، شامل تاريخ عمومي است. البته اهميت اين كتاب بيشتر به علت همان فصل اول آن مي‌باشد كه در خصوص اصول كشورداري است. اين تحقيق كه بر اساس مطالعات كتابخانه‌ايي و رويكرد توصيفي‌ـ تحليلي صورت گرفته، به جايگاه عهد اردشير در دوره اسلامي و مطالعه وجوه مشترك ميان عهد اردشير كه منسوب به اردشير بابكان است و كتاب تاريخ فخري كه متعلق به قرن 6 و 7 هجري است، مي‌پردازد.

The original version of Ardshirʹs of guidelines, book which is more voluminous than the one available, was special interest to Sasanid kings and, after translating it into Arabic, to other Muslim rulers. This book, known as “A’hd Ardshir", was very famous in the early centuries of Islam. Even at that time no trace of the complete version of this book was found. Most books of guidelines and books of ministry decrees which were written later on during the Islamic civilization belonged to the genre of didactic literature of Sasanid period. The books about governments are magnificent examples of didactic literature. Fakhriʹs historiography is one of the books which was designed as book of guidelines and recommendations for correct governance and administration. Its first chapter includes guidelines and the other chapters are about general history. However, the very first chapter which is concerned with the principles of governance and administration adds to the magnificence of the book. Using a library method and descriptive – analytical approach, the present paper focuses on the position which Ardshirʹs period has in Islamic history and points out to the similarities between “ A’hd Ardshir”, which is attributed to Ardshir Babakan, and Fakhriʹs historiography which was written in 6-7 centuries (ʹAH (